COP26: Υπόσχεση για το Μέλλον

Το διακύβευμα μέγιστο: η επιβίωση του είδους μας. Ο στόχος ξεκάθαρος: συγκράτηση της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας μέχρι 1,5 βαθμό Κελσίου, κατ’ εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού του 2015. Η συνάντηση στη Γλασκώβη εντυπωσιακή: έως 30.000 αντιπρόσωποι από 197 χώρες. Το αποτέλεσμα αμφιλεγόμενο: οι μέχρι τούδε δεσμεύσεις σαφώς δεν αρκούν για να πετύχουμε τον κεντρικό στόχο (είναι ικανές, αν εφαρμοστούν, να συγκρατήσουν την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας μόλις στους 2,4 βαθμούς Κελσίου, όμως υπάρχει συμφωνία για επίταση των δεσμεύσεων στο εγγύς μέλλον).

Για πρώτη φορά διατυπώνεται δέσμευση για τη μείωση της χρήσης του άνθρακα (που δεν ικανοποιεί όσους ζητούσαν την ολική απαγόρευση). Πολλά άλλα σημαντικά σημεία συμφωνήθηκαν (μείωση επιδοτήσεων για ορυκτά καύσιμα, μειώση εκπομπών μεθανίου κατά 30% μέχρι το 2030, ανάσχεση της καταστροφής των δασών μέχρι το 2030, χρηματοδότηση καθαρών τεχνολογιών από εταιρείες και κεφάλαια που ελέγχουν $130 τρις και πολλά ακόμα). Πολλά περισσότερα παραπέμπονται στο μέλλον, παρότι ο χρονικός ορίζοντας στενεύει ασφικτικά. Περισσότερες δεσμεύσεις είναι αναγκαίες από τις κυβερνήσεις, μεγαλύτερος βαθμός επιτακτικότητας, και ένα σύστημα αμοιβαίας αστυνόμευσης και επιβολής παραμένουν ζωτικής σημασίας ζητούμενα.

Αυτό όμως που δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχής μας, είναι ότι η διαδικασία που ξεκίνησε το 1992 με την UNCED (γνωστή ως συνάντηση κορυφής για την Γη – Earth Summit) τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά το Παρίσι το 2015 αποκτά μια διακριτή επιτάχυνση, με εντεινόμενη επιτακτικότητα. Η επιστήμη προειδοποιεί. Οι ακτιβιστές αφυπνίζουν. Οι κυβερνήσεις ακούν. Οι ηγέτες όλου του κόσμου, όλων των ειδών, ιδεολογιών, παραδόσεων και πεποιθήσεων συνέρχονται σ’ έναν παγκόσμιο διάλογο. Η 26^η συνάντηση των “μερών” στη Γλασκώβη (COP26) συνιστά εναργή απόδειξη ότι η εποχή της παγκόσμιας διακυβέρνησης έχει ανατείλει.

Η υπόθεση της παγκόσμιας διακυβέρνησης στα πλαίσια του ΟΗΕ, είναι πολύπλοκη, δύσκολη, αργόσυρτη. Δεν προσιδιάζει στον παραδοσιακό τρόπο διοίκησης εθνικών κρατών, με εκλογές, κεντρική κυβέρνηση, επιβολή, έλεγχο και αστυνόμευση. Προϋποθέτει διαρκείς και δύσκολες διαπραγματεύσεις όλων με όλους. Όμως αποτελεί μια πραγματικότητα που επιβάλλεται από την ίδια την πίεση των διαπλανητικών προβλημάτων, όπως είναι πρωτίστως η κλιματική αλλαγή. Κάποιες αποφάσεις λαμβάνονται. Κάποιοι κανόνες θεσπίζονται. Κάποιες αλλαγές δρομολογούνται. Στα πλαίσια της αμοιβαιότητας το διεθνές δίκαιο μετεξελίσσεται. Τα αντικρουόμενα συμφέροντα διευθετούνται. Η παγκόσμια ακραία φτώχια σταδιακά περιορίζεται. Παρά τις πολλές αποτυχίες, τις πολλές πολεμικές συγκρούσεις, η γενική εικόνα των τελευταίων 70 χρόνων είναι θετική, και προοδευτικά βελτιούμενη. Οι δείκτες που μετρούν την ειρήνη, ή την γενικότερη ευμάρια, σε παγκόσμιο επίπεδο καλυτερεύουν σταθερά, παρά κάποια πισωγυρίσματα.

Πίσω από τις εργώδεις διαπραγματεύσεις για την κλιματική αλλαγή, που πρέπει να συνεχιστούν, αφού τόσες εκκρεμότητες υπάρχουν ακόμη, υπάρχει μια αχνή αλλά διακριτή υπόσχεση για το μέλλον. Ένα μέλλον πολύ πιο καθαρό, πολύ πιο φιλικό προς το περιβάλλον, όπου ο άνθρωπος θα αναδεχθεί επιτέλους το εκ θέσεως και εκ φύσεως ηθικό καθήκον της μέριμνας για τη ζωή στον πλανήτη μας, και όπου οι διακρατικοί θεσμοί για μια παγκόσμια συνεννόηση θα είναι ανώτεροι και πιο αποτελεσματικοί από ό,τι έχουμε γνωρίσει ως σήμερα.

Ο φόβος της κλιματικής καταστροφής (που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υποτιμούμε) συνέβαλε σε αυτή την θετική εξέλιξη. Όμως ο φόβος μπορεί και πρέπει κάποια στιγμή να παραχωρήσει τη θέση του στην ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο για τα παιδιά μας, και για ένα ακόμη καλύτερο μεθαύριο για τα εγγόνια μας. Με φάρο τον ορθό λόγο, την επιστημονική μέθοδο και την εποικοδομητική διάθεση, όλα είναι δυνατά και τίποτε δεν είναι ανυπέρβλητο. Η Γλασκώβη, αν μη τι άλλο, κρατά αυτή την ελπίδα ζωντανή, ακόμη κι αν δεν κατόρθωσε να αποσβέσει του φόβους.