Η ενστικτώδης (ανακλαστική) αντίδραση έναντι ενός κινδύνου μπορεί συχνά, παρά τις καλές προθέσεις, να οδηγήσει σε λάθος αντιμετώπιση και τελικά σε μεγαλύτερη έκθεση στον κίνδυνο. Η ανακλαστική αντίδραση κάποιου που βυθίζεται σε κινούμενη άμμο είναι να παλέψει απελπισμένα για να βγει, κι όμως όσο πιο βίαια παλεύει, τόσο βυθίζεται. Αντίθετα, η ψυχραιμία σώζει. Κάτι αντίστοιχο ισχύει στα οικονομικά. Ζητούμε να διαφύγουμε από την “κινούμενη άμμο” της κρίσης, και της φτώχιας, αλλά ενστικτωδώς (ανακλαστικά) καταφεύγουμε στον κοντόφλαθμο προστατευτισμό, αντί να σταθμίζουμε ψύχραιμα τις παραμέτρους. Έτσι πετυχαίνουμε το αντίθετο από αυτό που επιδιώκουμε, παραβλέποντας πιο πρόσφορες λύσεις, που ίσως ξεφεύγουν από το αυτονόητο και την πεπατημένη. Τα παραδείγματα από τις αρνητικές επιπτώσεις του προστατευτισμού είναι πολλά, αλλά έχει σημασία να αναφέρουμε μερικά, για να καταδείξουμε γιατί πάσχει τόσο θεμελιακά ο τρόπος με τον οποίο τόσο απλουστευτικά και αδέξια προσεγγίζουμε την πολιτική στη χώρα μας. Ο προστατευτισμός είναι έκφανση και απότοκος του λαϊκισμού.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1ο: ΜΑΥΡΗ ΑΓΟΡΑ (ΜΕΓΙΣΤΕΣ ΤΙΜΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ)
Σε περιόδους κατάρρευσης της προσφοράς, ή έκρηξης της ζήτησης, οι τιμές βασικών αγαθών εκτοξεύονται στα ουράνια. Έρχονται λοιπόν οι πολιτικοί πανικόβλητοι και νομοθετούν πλαφόν στις τιμές (ή πιο σπάνια επιβάλλουν δελτίο). Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας ανακλαστικής (σπασμωδικής) ενέργειας, είναι ότι τα προϊόντα εξαφανίζονται από τα ράφια, και καταλήγουν στη μαύρη αγορά, ακόμη ακριβότερα, μια και στο κόστος έχει προστεθεί το ρίσκο της παραβατικότητας. Ακόμη και ο τουφεκισμός των παραβατών (μαυραγοριτών) έχει αποδειχθεί εμπειρικά αδύνατος να εξαλείψει τέτοια φαινόμενα. Το μαυραγοριτισμό εξαλείφει το υγιές εμπόριο, η αύξηση της προσφοράς, κι όχι η ισχυρή αστυνομία.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2ο: ΧΩΜΑΤΕΡΕΣ (ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΤΙΜΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ)
Οι λαϊκίζοντες πολιτικοί άλλοτε (ως ικανότατοι ψηφοθήρες) υπόσχονται στους αγρότες εγγυημένες ελάχιστες τιμές για τα προϊόντα τους (προφανώς σε βάρος του καταναλωτή που πληρώνει ακριβότερα και σε βάρος του φορολογούμενου που σηκώνει το βάρος της επιδότησης). Το αποτέλεσμα είναι ο νόμος προσφοράς / ζήτησης να νοθεύεται και να μη λειτουργεί η αγορά, έτσι ώστε τα προϊόντα, καταλήγουν αντιθέτως στις χωματερές (διότι μόνο έτσι μπορεί να στηριχθεί τεχνητά η εγγυημένη ελάχιστη τιμή, με την απόσυρση από την αγορά τεράστιων ποσοτήτων, οι οποίες δημιουργήθηκαν σε τέτοια πληθώρα ακριβώς εξ αιτίας του δέλεαρ της επιδότησης). Έτσι πάλι οι καλές (αλλά ανόητες) προθέσεις των πολιτικών οδηγούν σε καταστροφή (κυριολεκτικά) της παραγωγής και σε αλόγιστη σπατάλη πόρων. Οι χωματερές είναι εφεύρημα της καταστροφικής Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντίθετα, σε μια ελεύθερη αγορά που αφήνεται να λειτουργήσει απρόσκοπτα, τίποτε δεν πάει στα αζήτητα, αφού το καθετί έχει μια τιμή “ισορροπίας”.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3ο: ΑΝΕΡΓΙΑ (ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΑΜΟΙΒΕΣ)
Ένα ακόμη πιο επίκαιρο παράδειγμα, αφορά στον λαϊκίστικο προστατευτισμό στην αγορά εργασίας, με αφετηρία την καλοπροαίρετη (περίπου αυταπόδεικτη) σκέψη πως είναι άδικο ο εργαζόμενος να είναι υποκείμενο στυγνής εκμετάλευσης και ότι είναι δίκαιο και πρέπον ο νόμος να παρέχει μια ελάχιστη προστασία υπό τη μορφή ελάχιστων αμοιβών. Η αλήθεια δυστυχώς είναι ότι ενώ προσπαθούμε να βοηθήσουμε, στην πραγματικότητα ο παρεμβατισμός στην εργασία οδηγεί το εργατικό δυναμικό βαθύτερα στην “κινούμενη άμμο” της κρίσης και της ύφεσης από την οποία υποτίθεται προσπαθούμε να ξεφύγουμε. Σε περίοδο, όπως σήμερα, κατάρρευσης της ζήτησης, όπου η ανάγκη για εργατικά χέρια μειώνεται και η ανεργία αυξάνεται, καταλήγουμε σε συνθήκες υπερπροσφοράς (έναντι υποτονικής ζήτησης) της εργασίας. Είναι απολύτως λογικό, με βάση τους νόμους προσφοράς και ζήτησης, το πραγματικό (αγοραίο) κόστος της εργασίας να μειώνεται. Η νομοθετική (ανακλαστική) κατοχύρωση αμοιβών σε ψηλώτερα επίπεδα από ό,τι μπορεί να στηρίξει η αγορά τελικά πλήττει τους εργαζόμενους και ιδιαίτερα τους άνεργους.
Όσο κι αν δε μας αρέσει, πρέπει να καταλάβουμε πως το αποτέλεσμα του προστατευτισμού στην αγορά εργασίας είναι ευθέως ανάλογο με ό,τι συμβαίνει με τις αγροτικές επιδοτήσεις. Το προσφερόμενο αγαθό (εργασία), του οποίου εγγυόμαστε ρυθμιστικά ένα ελάχιστο επίπεδο αμοιβής, καταλήγει αδιάθετο στις “χωματερές” του ΟΑΕΔ. Λόγω τις κρίσης είναι αναπότρεπτη η μείωση του συνολικού κύκλου εργασιών (τζίρου) της οικονομίας μας. Η συνολικά διαθέσιμη (προσφερόμενη) εργασία δεν μπορεί δυστυχώς να μειωθεί αντίστοιχα (αν και η μετανάστευση παίζει εδώ ένα μικρό ρόλο). Οι αμοιβές μοιραία υφίστανται πιέσεις. Όταν η πίττα μικραίνει, ή θα φαν όλοι ο καθένας μειωμένο κομμάτι και δε θα μείνει κανείς τελείως νηστικός, ή κάποιοι λίγοι και τυχεροί θα φαν αμείωτο κομμάτι, σε βάρος των άλλων που θα μείνουν εντελώς νηστικοί. Άλλωστε αυτού του τύπου η ανακλαστική λαϊκίστικη παρέμβαση στην αγορά έχει και άμεση αρνητική συνέπεια στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, δηλαδή στην ικανότητα μας να εξάγουμε προϊόντα, να κατακτούμε ξένες αγορές, και να αυξάνουμε έτσι το συνολικό κύκλο εργασιών μας, δηλαδή να μεγαλώνουμε προοπτικά την εθνική πίττα (ακόμη κι αν ομολογουμένως το κόστος εργασίας δεν είναι η μόνη συνιστώσα της ανταγωνιστικότητας). Ο προστατευτισμός οδηγεί στα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα. Μας σπρώχνει βαθύτερα στην “κινούμενη άμμο” και δε μας βοηθά να ξεφύγουμε από την παγίδα και το αδιέξοδο. Είναι λαϊκίστικη πολιτική και γι’ αυτό στην ουσία αντιλαϊκή. Οδηγεί όχι μόνο σε αύξηση της ανεργίας, αλλά και σε μείωση (ή πάντως μή αύξηση) της συνολικής πίττας, και γι’ αυτό είναι αδιέξοδη και ανάλγητη.
Αν νοιαζόμαστε για την εθνική οικονομία, αν πονούμε τις στρατιές των ανέργων πραγματικά και όχι υποκριτικά, αν αγωνιούμε για το μέλλον αυτού του τόπου, από τον οποίο όλοι σήμερα θέλουν να δραπετεύσουν, πρέπει να σκεφτούμε λογικά. Να αντισταθούμε στο ανακλαστικό ένστικτο του λαϊκισμού που μας σπρώχνει κάθε τρεις και λίγο να μετουσιώνουμε τις καλές μας προθέσεις σε αλυσιτελείς και καταστροφικές σπασμωδικές προστατευτικές πολιτικές. Πρέπει να απελευθερώσουμε επιτέλους τις αγορές. Να τις αφήσουμε να λειτουργήσουν αποτελεσματικά, ώστε να εξαλείψουμε το μαυραγοριτισμό, τις χωματερές και την ανεργία.
Η ορθολογικοποίηση και η ψυχραιμία θα μας επιτρέψουν σιγά – σιγά να υπερβούμε τα αδιέξοδα. Αντιστρέφοντας επιτέλους το παραγωγικό μας μοντέλο, κάνοντας τα προϊόντα μας διεθνώς ανταγωνιστικά, ώστε να αυξήσουμε τις εξαγωγές, να μειώσουμε τις εισαγωγές, να φέρουμε επενδύσεις και να ξαναδούμε σα λαός προκοπή. Υιοθετώντας μια νέα ριζοσπαστική φορολογική πολιτική για την οποία έχω γράψει αλλού, μειώνοντας τον όγκο (και συνακόλουθο κόστος) και το εύρος της παρέμβασης του κράτους στην οικονομία (που λειτουργεί ως εμπόδιο στην όποια επιχειρηματικότητα), απελευθερώνοντας δράσεις, καταργώντας αδειοδοτήσεις, και υποκαθιστώντας ένα σύστημα καθολικού προληπτικού ελέγχου (με απίστευτη χαρτούρα, ενηρμερώτητες κλπ) με ένα σύστημα δειγματοληπτικού ελέγχου, ώστε να είναι εύκολη η απρόσκοπτη έναρξη κάθε οικονομικής δραστηριότητας, διότι πρέπει το κράτος πρώτο να εμπιστευτεί τους πολίτες του, αν θέμε και οι πολίτες τελικά να εμπιστευτούν το κράτος.
Αρκεί να θέσουμε τέρμα στο λαϊκισμό και τις φαινομενικά εύκολες (αλλά κουτές) λύσεις. Αρκεί να θέσουμε τέρμα στις κινήσεις πανικού ή εντυπωσιασμού και να λέμε το σωστό πάντα, κι όχι το αρεστό, έστω κι αν το μεν είναι λιγότερο “προφανές” ή περισσότερο “δυσνόητο” από το δε. Αρκεί να πορευτούμε στο μέλλον με βάση την κοινή (και όπου χρειάζεται την ψυχρή) λογική, και με γνώμονα όχι τους μύθους και αυταπάτες του παρελθόντος αλλά τις αλήθειες του μέλλοντος. Διότι πράγματι μόνο η ψυχρή λογική μπορεί πραγματικά να ζεστάνει σήμερα και να εμπνεύσει τις καρδιές των συνανθρώπων μας που περισσότερο από άλλους δοκιμάζονται δίπλα μας, των ανέργων και των νέων, οι οποίοι βλέπουν ότι οι σκοτεινές ανορθολογικές δυνάμεις του κρατοδίαιτου συνδικαλισμού, οι πρωθιερείς αυτοί του προστατευτισμού και της διαφύλαξης ανίερων κεκτημένων, είναι η μεγαλύτερη απειλή, το μεγαλύτερο εμπόδιο για την προκοπή τους, η οποία προκοπή εκάστου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη συνολική ανάταξη της εθνικής οικονομίας, που με τη σειρά της προϋποθέτει την απελευθέρωση των αγορών και την προώθηση των διαρθωτικών αλλαγών.
Η αλήθεια είναι ότι αυτό εδώ το άρθρο σου με προβλημάτισε πολύ και άρχισα να σκέφτομαι μήπως ανήκω -άθελά μου- στις Σειρήνες του Ολέθριου Λαϊκίστικου Προστατευτισμού!Θα ήθελα να ρωτήσω όσον αφορά την προστασία ή μη της εργασίας τι ακριβώς προτείνεις? Συμφωνώ μαζί στη γενικότερη ανάλυση "απελευθερώνοντας δράσεις, καταργώντας αδειοδοτήσεις, και υποκαθιστώντας ένα σύστημα καθολικού προληπτικού ελέγχου (με απίστευτη χαρτούρα, ενηρμερώτητες κλπ" αλλά πως ακριβώς εννοείς την απελευθέρωση από τον παρεμβατισμό στην εργασία και πως θα γίνει να φάμε όλοι από την πίτα?
ReplyDeleteΑν μου επιτραπεί να δώσω εγώ μια δικιά μου απάντηση στο ερώτημα του κ. Μακράκη σχετικά με την απελευθέρωση αγοράς εργασίας: Πολύ απλά σημαίνει να μπορεί να αναπτύσσεται η επιχειρηματικότητα χωρίς άσκοπες απαγορεύσεις, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η κινητικότητα της εργασίας όταν και όπου χρειάζεται και να συνεπώς, αφενός να απολύονται λιγότεροι εργαζόμενοι και να βρίσκουν ευκολότερα εργασία οι άνεργοι και αφετέρου να μην παρεμποδίζεται η δυνατότητα της επιχείρησης για παραγωγικο-τεχνικές αλλαγές, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ανταγωνιστικότητα και την κερδοφορία. Η τελευταία (κερδοφορία) θα φέρει νέες επενδύσεις και συνεπώς νέες θέσεις εργασίας. Το αντίθετο είναι ακριβώς αυτό που ισχύει σήμερα στην Ελλάδα.
ReplyDeleteΥπάρχουν πολλά προβλήματα στην Ελληνική οικονομία που δε βοηθούν.
ReplyDelete50% συνολική φορολογία από το κράτος όταν γύρο σου υπάρχουν κράτη με πολύ χαμηλότερες επιβαρύνσεις.
Μια χώρα που εντέχνως γέμισαν με λαθρομετανάστες χωρίς να μπορούν (ή να θέλουν) να ελέγχουν το παρεμπόριο που δημιουργείται από αυτούς.
Με επίσης εντέχνως παραγκωνισμένα Ελληνικά αγροτικά προϊόντα από την Ελληνική και διεθνή αγορά (εξαιρούνται προσπάθειες ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ιδιωτών που κλείνουν από μόνοι τους συμφωνίες με βόρειες χώρες για την προώθηση των προϊόντων τους).
Και μια λίστα άλλων πραγμάτων που έχουν φέρει τα πράγματα εδώ που είμαστε.
Και ναι από τη μια θα συμφωνήσω για τον "Ολέθριο λαϊκισμό" από την άλλη όσο αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων που δεν έχουν να φάνε (κυριολεκτικά) και όσο η πολιτική τάξη της χώρας κάνει πως δεν τους βλέπει, οι λαϊκίζοντες θα πληθαίνουν και στο τέλος θα οδηγηθούμε σε έκρηξη.
Συμφωνώ με όλα τα άνω σχόλια. Αν πραγματικά καταλάβουμε πώς λειτουργούν οι αγορές τότε θα έχουμε αποτέλεσμα. Από την αρχαιότητα, ένας από τους πρώτους που το κατάλαβε ήταν ο Ιουλιανός ο Μέγας (ο επιλεγόμενος Αποστάτης ή Παραβάτης). Άλλοι βυζαντινοί αυτοκράτορες αντιθέτως είχαν την αυθάδια να διατάσσουν τις τιμές, ή να ρυθμίζουν με τον ένα ή άλλο τρόπο την αγορά με διατάγματα και χρυσόβουλα. Ο επόμενος που έπιασε το νόημα του πώς πραγματικά λειτουργούν τα πράγματα (κι όχι πως θα θέλαμε να λειτουργούν) ήταν ο Άνταμ Σμίθ. Όσοι έκαμαν τον κόπο και τον διάβασαν, είδαν προκοπή. Εμείς επιμένουμε βυζαντινά!
ReplyDeleteΧαρακτηριστικό παράδειγμα των άνω: Ναυπηγεία Περάματος. 210 ευρώ ημερομίσθιο (για μειωμένο ωράριο). Στην Τουρκία και τη Ρουμανία 30 - 38 ευρώ. Όλοι οι πλοιοκτήτες παίρνουν τα καράβια για επισκευές στην Τουρκία. Το ΠΑΜΕ έχει κλείσει τα ναυπηγεία, και χιλιάδες εργάτες μένουν στο δρόμο. Από 300,000 θέσεις εργασίας τη δεκατία του 90 στη ζώνη τώρα έχουν μείνει ελάχιστοι. Με το μεγαλύτερο εμπορικό στόλο του κόσμου, θα μπορούσαμε να έχουμε τα μεγαλύτερα ναυπηγεία, όχι μόνο για επισκευές, αλλά και για κατασκευές, όχι μόνο εμπορικών, αλλά και πολεμικών σκαφών. Αν αφήναμε την αγορά να λειτουργήσει, χιλιάδες θα είχαν δουλειά, η οικονομία θα ανθούσε και θα είχαμε μια από τις ισχυρότερες ναυπηγοεπισκευαστικές βιομηχανίες στον κόσμο. Αλλά με μή ρεαλιστικούς μαξιμαλισμούς και "αντικαπιλιστικές" γυμναστικές από επαγγελματίες συνδικαλιστές τα έχουμε πετάξει όλα στα σκουπίδια. Ρεαλισμός έναντι του μαξιμαλισμού στο χώρο εργασίας είναι που θα φέρει πίσω δουλειές και ανάπτυξη. Αυτό είναι το όραμα που πρέπει να επικοινωνήσουμε στους χώρους δουλειάς!
ReplyDeleteΤο παράδειγμα της ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης που αναφέρεις δεν νομίζω ότι είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα προστατευτισμού ή φιλελευθερισμού ή οτιδήποτε άλλο! Αποτελεί μια ιδιάζουσα περίπτωση όπου με ευθύνη του κράτους κυριαρχεί ένα εθιμικό δίκαιο ταξικής δήθεν κατεύθυνσης. Ωστόσο για το ύψος των ημερομισθίων που αναφέρεις έχω τις βάσιμες αμφιβολίες μου, μιας και οι εκατέρωθεν υπερβολές είναι χαρακτηριστικό της Ζώνης.
ReplyDeleteΠέρα από τη ζώνη όμως, εγώ εκείνο που βλέπω είναι ότι η πλήρης απελευθέρωση στην εργασία, ειδικά αυτή την περίοδο θα οδηγήσει σε εξαθλίωση. Αν εννοούμε ως ανάπτυξη το κτίσιμο στα συντρίμμια, συμφωνώ! Θα μου πεις ούτως ή άλλως σε εξαθλίωση οδηγούμαστε, άρα να βρούμε τον συντομότερο δρόμο για ανάπτυξη. Μια πλήρης και νόμιμη απελευθέρωση της εργασίας θα οδηγούσε με δεδομένη την ανεργία που υπάρχει σε μισθούς 200 ευρώ, και ενδεχομένως να απορροφούσε ένα μικρό ποσοστό από την υφιστάμενη ανεργία. Αυτή η κατάσταση, δεν οδηγεί σε ανάπτυξη τουλάχιστον για τους πολλούς. Αυτό είναι ξεκάθαρο. Οι «μισθοί» 200 ευρώ δεν αποτελούν προϋπόθεση ανάπτυξης ούτε φυσικά λύση στο πρόβλημα της ανεργίας, ούτε καν της επιβίωσης. Το κόστος εργασίας σε τέτοια χαμηλά επίπεδα δεν έχει να δώσει κάτι ούτε στους εργοδότες-μιλώ για τους μικρομεσαίους- αφού η γενικευμένη εξαθλίωση δεν μπορεί να απορροφήσει και να κινήσει ούτε αυτό τον κανόνα προσφορά ζήτησης. Το Ελληνικό πρόβλημα όπως τουλάχιστον το αντιλαμβάνομαι εγώ, έχει να κάνει με τη μη αξιοποίηση και τη μη ενθάρρυνση του ανθρώπινου δυναμικού να στραφεί σε παραγωγικές δραστηριότητες. Η επιχειρηματικότητα συνδέθηκε όλα αυτά τα χρόνια με εύκολες επιχορηγήσεις, άφθονα κρατικό χρήμα και έντονο παρασιτισμό. Δεν ήταν πρόβλημα ποτέ η μισθωτή εργασία. Στην κατεύθυνση μιας πραγματικής επιχειρηματικότητας, στην αξιοποίηση του πρωτογενούς τομέα -ο οποίος έχει εγκαταληφθεί- πρέπει να στραφούμε αν θέλουμε να δούμε φως. Η υγιείς επιχειρηματικότητα ασφαλώς περιλαμβάνει απλές και εύκολες διαδικασίες, που συνδέονται με την έναρξη και λειτουργία της επιχείρησης, με τη φορολόγηση κλπ κλπ. Σ αυτά συμφωνούμε....
Πιστεύω πως η κατρακύλα μπορεί να σταματήσει αν απαλλαγούμε από το λαϊκισμό-συμφωνώ μαζί σου- αν σοβαρευτούμε, αν απαλλαγούμε από τις νοοτροπίες και τις λογικές που μας οδήγησαν εδώ.
Υ.Γ. ΔΕΝ ΔΙΑΒΑΣΑ ΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ!
Συμφωνούμε στα περισσότερα. Υποστηρίζεται η άποψη ότι μείωση μισθών μπορεί και να βλάψει την ανάπτυξη (http://www.tovima.gr/files/1/2012/01/25/iobemeleti.pdf). Κι αυτό είναι σωστό, εφόσον κοιτάμε το καταναλωτικό ΑΕΠ: λιγότερα εισοδήματα =λιγότερη κατανάλωση = μείωση ΑΕΠ (το οποίο κατά το πλείστον είναι συναρτημένο με την κατανάλωση). Όλο αυτό είναι λογικό. Το στοίχημα είναι η αντιστροφή του μοντέλου, από κατανάλωση στην παραγωγή, κι από τις εισαγωγές στις εξαγωγές, κι από το δανεισμό στην αποταμίευση, κλπ. Η αλλαγή του μοντέλου θα οδηγήσει (όπως ήδη συμβαίνει) σε αφανισμό θέσεων εργασίας που συναρτώνται με την κατανάλωση εισαγώμενων ειδών (π.χ. αυτοκίνητα, ενδύματα, κλπ). Για να κερδηθεί το στοίχημα της αντιστροφής του μοντέλου και να έρθει επιτέλους ανάπτυξη από την προσφορά (παραγωγή, εξαγωγές) κι όχι πια από τη ζήτηση (κατανάλωση, εισαγωγές) πρέπει να εφαρμοστεί μια συνεκτική και συνδυαστική πολιτική, με διαρθρωτικές αλλαγές, μείωση κράτους, απελευθέρωση αγορών, μείωση φόρων στο κεφάλαιο (αλλά όχι του ΦΠΑ στην κατανάλωση) κλπ. Και χρειάζονται και διαχειριστικές παρεμβάσεις. Να τα κάνουμε όλα πιο απλά. Η απελευθέρωση της εργασίας είναι ένα μικρό λιθαράκι, κι ενδεχομένως δε χρειάζεται να γίνει κατά τρόπο απόλυτο και υπερβολικό, αρκεί να γίνουν και όλα τα υπόλοιπα. Το αρχικό κείμενο απλώς στόχευε στο να καταδείξει την άλλη όψη του νομίσματος. Η εξαθλίωση για την οποία γράφεις είναι ούτως ή άλλως μια ανα[πότρεπτη πραγματικότητα και είναι συνέπεια της παραγωγικής μας καχεξίας, κι όχι της τυχόν απελευθέρωσης των αγορών. Είμασταν και είμαστε φτωχή χώρα, αλλά για ένα τρελό διάστημα κάναμε την τρελή ζωή με δανεικά, αυτό ήταν όλο. Τώρα με τη μείωση του ελλείμματος, όλο αυτό το επίπλαστο όνειρο ξεφουσκώνει κι έρχεται η ζωή και η χώρα στα μέτρα της. Το θέμα είναι μετά το ξεφούσκωμα, πώς θα βάλει πάλι η οικονομία ψαχνό πραμγατικό, κι όχι αέρα, όπως πριν. Γιατί μην έχουμε αυταπάτες. Αέρας ήταν το όνειρο, που τώρα έγινε ... καπνός.
ReplyDeleteΥ.Γ. Θα ήθελα να είχα διαβάσει το Μνημόνιο - αλλ'αντί γι'αυτό διάβασα την Ανατροπή του Θέμελη -το συνιστώ.
Χαιρετισμούς,
Π.
Και κάτι ακόμη. Υπάρει η εντύπωση πως απελευθέρωση των αμοιβών οδηγεί σε μείωση μισθών. Αυτό δεν είναι απαραίτητο. Η κάθε αγορά (άρα και η αγορά εργασίας) έχει μια τιμή ισορροπίας. Η εμπειρία στην Κίνα είναι χαρακτηριστική. Η πρόσφατη βιομηχανική ανάπτυξη βασίστηκε στην υπερπροσφορά πάμφτηνης εργασίας από την Κινέζικη αγροτική ενδοχώρα. Όσο όμως αυξήθηκε η εξαγωγική ορμή της Κινέζικης οικονομίας, κι όσο τα κινέζικα προϊόντα κατάκτησαν τις διεθνείς αγορές, άρχισαν να ανοίγουν εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας στην Κίνα. Η αύξηση του τζίρου (της εθνικής πίττας) έφερε κατακόρυφη αύξηση της απασχόλησης. Έτσι αυξήθηκε η ζήτηση για εργατικά χέρια ταχύτερα από την προσφορά εργασίας. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τελικά την αύξηση των ημερομισθίων. Αυτή η αύξηση προέκυψε μέσα από τους μηχανισμούς της ελεύθερης αγοράς, δηλαδή χωρίς παρεμβατισμό, χωρίς κανείς να διατάξει την αύξηση. Οι Κινέζοι με άλλα λόγια έδρεψαν τους καρπούς του μόχθου τους. Αυτό είναι αναπότρεπτο αν αφεθούν οι αγορές να λειτουργήσουν. Το ίδιο έγινε στις ΗΠΑ το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, και το ίδιο έγινε και στην Ελλάδα τη δεκαετία του 50 και 60 που είχαμε μια θεαματική και πραγματική ανάπτυξη. Το πρόβλημα των δυτικών δημοκρατιών (με εξαίρεση τη Γερρμανία) είναι ότι η ανάπτυξη οδήγησε σε μαλθακότητα, σε θεοποίηση του παρόντος, σε ευδαιμονισμό, και μεγαλύτερη εκδημοκρατικοποίηση (που από μόνο του είναι κάτι θετικό). Η αρνητική παρενέργεια ήταν ότι έπαψαν να λειτουργούν ελεύθερα η πραγματικές αγορές της οικονομίας, όταν άρχισε να λειτουργεί η αγορά της πολιτικής. Η αύξηση της "ζήτησης" για ευδαιμονικές πολιτικές (δηλαδή για καταναλωτικές πολιτικές βασιζόμενες στο δανεισμό) έφεραν το μοντέλο στη Δύση τούμπα, και τώρα μαζεύουμε όλοι τα κομμάτια. Όταν μέσα από αυτή την κρίση επιστρέψει η λογική και το μέτρο στη Δύση (και προπαντός στην Ελλάδα) τότε θα ξαναδούμε προκοπή.
ReplyDeleteΣε τεχνικό επίπεδο το θέμα είναι απλό, αλλά σε ιδεολογικό και πολιτικό επίπεδο, με δεδομένες τις ιδεοληψίες στη χώρα μας, φαντάζει ανυπέρβλητο.
Γι'αυτό είναι ανάγκη πριν από οτιδήποτε άλλο να κερδηθεί η μάχη των ιδεών στη χώρα μας. Χωρίς αυτό, όλα τα άλλα είναι από χέρι χαμένα.
Ξανά, χαιρετισμούς,
Π.