Ιδεολογικός Στροβιλισμός και Απουσία Πυξίδας:

Ο εθνικισμός στην Ελλάδα της κρίσης βρίσκεται σε έξαρση, με άνοδο της φασιστικής ακροδεξιάς και του ολοκληρωτισμού και περιθωριοποίηση του ευρωπαϊσμού και φιλελευθερισμού. Εν μέσω χαοτικής κατάρρευσης παραδοσιακών αξιών και ιδεολογικής σύγχυσης, η συντηρητική (κεντροδεξιά) διανόηση αναζητεί επανορισμό της έννοιας του πατριωτισμού ως
κάτι διακριτού από τον εθνικισμό (που υποτίθεται αποτελεί ιδεολόγημα της ακροδεξιάς). Έννοιες με ιδιαίτερη φόρτιση όπως πατρίδα, χώρα, έθνος, λαός, αποκτούν νέα ορμή και επιτακτικότητα και αντιτιθέμενες περί αυτών ιδεολογίες διεκδικούν τον επαναπροσδιορισμό της θέσης του ατόμου μέσα ή απέναντι στην κοινωνία.

Οι ακροδεξιοί εθνικιστές έχοντας μια αφειρημένη, μισαλλόδοξη και ουτοπική όσο και αφόρητα ανιστόρητη θεώρηση της έννοιας του έθνους, προβάλλουν μια καρικατούρα ιδεολογήματος ως προκάλυμμα ανασφάλειας, ως μέσο αυτοαναγνώρισης, ένταξης και προστασίας υπό την επίφαση φυλετικής ή θρησκο-ιδεολογικής καθαρότητας και ως μέσο αποβολής του “άλλου” και απόρριψης του πλουραλισμού. Μεθοδεύουν την σύνθλιψη και υποταγή του ατόμου κάτω από αυτό το θεοποιημένο ιδεολόγημα, το οποίο βεβαίως υπηρετούν γύρω μας οι πάσης φύσης πρωθιερείς, ιερείς και διακόνοι του ολοκληρωτισμού.

Οι παλαιο-κεντροδεξιοί από την άλλη, που θέλουν να νομίζονται δημοκράτες, αναζητούν καταφύγιο σε μια λιγότερο τάχα ολοκληρωτική, και μάλλον ρομαντική και εξιδανικευμένη (αλλά εξίσου ανιστόρητη και απλοϊκή) αντίληψη περί “πατρίδας”, για την οποία ονειρεύονται πως, εφόσον αυτή και οι περί αυτής πατροπαράδοτες αξίες επανέλθουν σε σωστή παραδοσιακή βάση, θα μπορεί να σταθεί τάχα ανάχωμα στην παρακμή μας. Κατά την αντίληψη αυτή που στρέφεται για παραδειγματισμό στους ιστορικούς αγώνες και αξίες του έθνους, ουσιώδες ποιοτικό γνώρισμα της σχέσης του ατόμου προς την πατρίδα που ορίζει την αληθινή έννοια του πατριωτισμού είναι η θέληση και ετοιμότητα του ατόμου να πεθάνει και να θυσιαστεί για την πατρίδα. Αυτή η στάση και ροπή για αυτοθυσία υπέρ πατρίδος λογίζεται ως το μέγιστο ίνδαλμα και ιδεολογικό ζητούμενο. Αυτό είναι που αναμένει κανείς από έναν πατριώτη και αυτό πρέπει να ορίζει τις επιλογές μας. Το ότι στην πράξη συναντά κανείς το αντίστροφο, και διαπιστώνει ότι άτομα κινούνται με εγωιστικά μάλλον παρά αλτρουιστικά πατριωτικά κίνητρα απογοητεύει και θεωρείται ως ένδειξη παρακμής.

Τόσο ο ακραίος εθνικισμός όσο και ο ρομαντικός πατριωτισμός αυτού του τύπου θεωρούν το έθνος και την πατρίδα υπέρτερα του όποιου ατόμου, υπέρτερα της ανθρώπινης ζωής και της ανθρώπινης αξίας, και αμφότερα αυτά τα ιδεολογήματα χρησιμοποιούν την ορθόδοξη θρησκεία για την ηθική και πολιτική νομιμοποίηση της υπαγωγής του ατόμου (ως αξίας τάχα υποδεέστερης) στο έθνος ή στην πατρίδα (ως τάχα υπέρτερων αξιών), και ως προς τούτο ρέπουν ανεπαίσθητα προς ή αγγίζουν απροκάλυπτα και συνειδητά τον ολοκληρωτισμό. Η καθυποταγή του ατόμου προϋποθέτει την ήττα του ορθολογισμού και βεβαίως την ήττα της συγκροτημένης πολιτειακής οργάνωσης της κοινωνίας, την ήττα του κοσμικού, δημοκρατικού και φιλελεύθερου κράτους δικαίου. Η σύγχρονη συντεταγμένη πολιτεία ως εγγυητής των ατομικών ελευθεριών, αποτελεί κόκκινο πανί για τους ιδεολόγους αυτών των περισσότερο ή λιγότερο ακραίων απόψεων και θεωρείται δούρειος ίππος του “δυτικισμού”, που απειλεί τάχα την εθνική, ή πατριωτική καθαρότητα. Το ευρωπαϊκό όραμα και ο δημοκρατικός φιλελευθερισμός είναι οι μεγαλύτερες απειλές αυτής της παλαιοσυντηρητικής αντίληψης και θεωρούνται συνώνυμα της εθνικής παρακμής. Η πνευματική και πολιτική χειραφέτηση και ενδυνάμωση του ατόμου μέσα από τους σύγχρονους ευρωπαϊκούς θεσμούς, και η συμμετοχή μας σε αυτούς, δεν είναι ευλογία τάχα, αλλά ανάθεμα.

Από την άλλη υπάρχουν οι ακρότητες και οι πλάνες της αριστεράς. Για την αριστερά, προέχει η κοινωνία, ο λαός που, ως έννοιες ποιοτικά τελείως διάφορες από την έννοια της πατρίδας και του έθνους προτάσσονται ομοίως ως αξίες υπέρτερες του ατόμου. Το άτομο αναγνωρίζεται ως γρανάζι ασήμαντο σε ταξικούς αγώνες. Σημασία δεν έχει η ελευθερία επιλογών του ατόμου, η οποία είναι εκ του πονηρού, αλλά προέχει η ταξική του συνειδητοποίηση και στράτευση. Η αριστερά αναζητά άλλη έμπνευση για αυτοθυσία και ωφελιμιστική ανάλωση του ατόμου στο βωμό “μεγάλων ιδεών” και υπέρτερων σκοπιμοτήτων. Το άτομο, υποβαθμίζεται σε μια μονάδα ασήμαντη στο πλήθος, σε προλετάριο. Αυτό που μετρά είναι οι μάζες, τα κοινωνικά ρεύματα και κινήματα. Ο φιλελευθερισμός και το κράτος δικαίου, και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί που είναι οι μέγιστοι εγγυητές των ατομικών δικαιωμάτων και της κοινωνικής ειρήνης αποτελούν ομοίως ανάθεμα, εμπόδιο, όργανα  της αντίδρασης και εκφραστές τάχα του ταξικού κατεστημένου.

Σήμερα το να λέγεσαι φιλελεύθερος ή ευρωπαϊστής στη χώρα μας, το να πιστεύεις στις ατομικές ελευθερίες, το να αναγνωρίζεις το άτομο ως αξία υπέρτερη και αυτοτελή, πάνω από ιδεολογήματα, το να πιστεύεις στη συνεργασία των λαών, θεωρείται ξεπερασμένο, ή είναι αφόρητα παρεξηγημένο. Η πίστη στη δημοκρατία και στο κοινό ευρωπαϊκό μας όραμα, είναι στο ναδίρ. Ο κόσμος εν μέσω κρίσης είναι φοβισμένος. Αναζητά σωτήρες, διαφυγή. Απεχθάνεται την επιβαλλόμενη πειθαρχία. Ο φιλελευθερισμός, ως αυθεντική ιδεολογική έκφραση του ήπιου πολιτικού κέντρου, δε χαϊδεύει αφτιά, αλλά μιλά για την ατομική ευθύνη. Για την ικανότητα και ευθύνη του καθενός να στέκεται με αξιοπρέπεια στα δικά του πόδια. Να μην περιμένει από σωτήρες και τσαρλατάνους. 

Ο ορθολογισμός θέλει νου καθαρό, νηφαλιότητα. Θέλει ψυχολογική υπέρβαση από το άγχος ενός δυσβάσταχτου σήμερα, ή το φόβο ενός απέλπιδου και σκοτεινού αύριο. Οι ιδέες ευθύνης και ελευθερίας θένε λίγο σπόρο ελπίδας, λίγη πίστη στις δυνατότητες του ατόμου, του καθενός μας για υπέρβαση. Κι αυτή η πίστη, αυτή η νηφαλιότητα μοιάζει να λείπουν σήμερα. Η απελπισία και ο φόβος κυβερνούν. Και πίσω ακολουθούν μπουλούκι οι ιδεολογίες της σπέκουλας, του φόβου και του μίσους, εθνικιστικού ή ταξικού, ο ολοκληρωτισμός (δεξιού ή αριστερού τύπου) ο φανατισμός, η μισαλλοδοξία και η αναζήτηση “καθαρών” τάχα και γι’ αυτό ύποπτων λύσεων.

Όμως μέσα σε αυτή την (ελπίζω πρόσκαιρη) εξασθένηση του κέντρου, του μέτρου και της λογικής, οφείλουμε να θυμίσουμε στους πατριδοκάπηλους, στους ρομαντικούς ή τους ακραίους εθνικιστές, ή νεο-μαρξιστές, πως το μέγιστο κατόρθωμα της Ευρώπης των λαών, της Ευρώπης των χειραφετημένων και κυρίαρχων πολιτών είναι πως τούτη η πολύχρωμη νέα πατρίδα που χέρι - χέρι με άλλους λαούς εδώ και δεκαετίες οικοδομούμε (σε αντίθεση με τις παλιές στενές εθνικιστικές πατρίδες που κάποιοι έχουν στο νού τους) δε μας ζητά να δώσουμε τη ζωή μας για χάρη της, μα το αντίθετο μας προσφέρει τα μέσα και την έμπνευση ώστε να ζήσουμε και να χαρούμε τη ζωή μας, καλύτερα από ό,τι οι πατεράδες και οι παππούδες μας, με ειρήνη και ευημερία, σε συνθήκες ελευθερίας, ευθύνης, υγειούς άμιλλας, με ανθρώπινη αξιοπρέπεια, διότι η πατρίδα, η όποια πατρίδα, δεν μπορεί να είναι ο χάροντας που αξιώνει και παίρνει ζωές (όπως παραδοσιακά έπραττε το εθνικό κράτος), αλλά πρέπει να είναι ο προστάτης της ζωής και της αξιοπρέπειας του καθενός πολίτη ξεχωριστά και ατομικά. Αυτό είναι η Ευρώπη σήμερα.

Μέσα σ’ αυτή την Ευρώπη διασφαλίζεται και η εθνική, γλωσσική, πολιτιστική και θρησκευτική συνείδηση και ελευθερία του κάθε ατόμου, οπουδήποτε κι αν αυτό το άτομο είναι εγκατεστημένο. Έτσι μπορώ για παράδειγμα να ζω και να εργάζομαι στη Βρετανία ισότιμα με τους Βρετανούς πολίτες, και να μετέχω στον Ευρωπαϊκό πολιτισμό χωρίς να χάνω την ελληνικότητα μου, που αποτελεί και θα αποτελεί πάντα για μένα ένα ιερότατο και ανεξίτηλο στοιχείο της προσωπικότητας μου. Διότι κανείς παλαιοσυντηρητικός πατριδοκάπηλος ή εθνικιστής δεν μπορεί να με πείσει πως σκιρτά ή δακρύζει περισσότερο από εμένα τον ευρωπαϊστή, φιλελεύθερο στην ανάγνωση του Ομήρου ή του Θουκιδύδη. Διότι στο τέλος υπάρχει περισσότερη και γνησιότερη Ελλάδα απανταχού στην οικουμένη και προπαντός μέσα στην φιλελεύθερη Ευρώπη των λαών, που μετέχει της ελληνικής παιδείας, που προσκυνά και τιμά τον Επιτάφιο του Περικλή ή την Αντιγόνη του Σοφοκλή, ως κτήμα της ανθρωπότητας, που βασισμένη σε ιδέες ατομοκεντρικές, πρώτιστα ιδέες ελληνικές, οδηγεί τους πολίτες της σταθερά, ειρηνικά στην προκοπή και ευημερία, από όση Ελλάδα μοιάζει να έχει πια απομείνει μέσα στην πνιγηρή ατμόσφαιρα της ελληνικής επικράτειας όπου έρπουν οι έχιδνες του ανθελληνικού ναζιστικού ολοκληρωτισμού, που βεβηλώνουν τη γαλανόλευκη και ό,τι άλλο αγγίζουν με το μίσος, τη μισαλλοδοξία και το σκοταδισμό τους σήμερα.

Η ικανότητα μας να μείνουμε αταλάντευτα σταθεροί στον Ευρωπαϊκό, δημοκρατικό, φιλελεύθερο, συντεταγμένο προσανατολισμό της χώρας, και με νηφαλιότητα να συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε ιδέες προοδευτικές, ατομοκεντρικές, ανθρώπινες, και άρα γνήσια ελληνικές, ακόμη και ή προπαντός μέσα σε συνθήκες κρίσης, δίδοντας καθημερινά τη μάχη απέναντι στους πάσης φύσης αριστεροδεξιούς ολοκληρωτισμούς, μεσσιανισμούς και τσαρλατανισμούς θα προσδιορίσει τελικά το μέλλον μας. Θα κρίνει αν ως λαός, ως έθνος, ως κοινωνία, ως χώρα, ως κράτος, ως ελληνισμός θα πορευτούμε στο μέλλον με ιδέες και σύστημα που αποδεδειγμένα οδηγούν στην προκοπή, την υπέρβαση και την αληθινή ηθικο-πνευματική ανάσταση και υλική άνθιση του ελληνισμού, ή αν θα πάμε με σύγχυση, φόβο, μίσος και απελπισία ως ιστορικό απολίθωμα, στο βωμό μιας υποτιθέμενης “καθαρότητας”, προς την αντίθετη κατεύθυνση της οριστικής ήττας και παρακμής.