Ψυχραιμία και Μετριοπάθεια Απέναντι στην Αμετροέπεια

Ο Χρήστος Γιανναράς στο πρόσφατο άρθρο του στην Καθημερινή με τίτλο “Για λαό ιστορικό ψυχορραγούντα” αναλογιζόμενος την ιστορική παρακμή του ελληνισμού, οικτίροντας την αλλοτρίωση της μεταφυσικής του παράδοσης, αφού επικρίνει πελατειακό κράτος, κομματοκρατία, αντικοινωνικό συνδικαλισμό, διαφθορά και φαυλότητα και αφού επιτιμεί “βωμολοχούντες”, “ασπαίροντες” ή “ελλειμματικούς διανοητικά” πολιτικούς, φτάνει να διαπιστώσει την ανάγκη “κοινωνικής επανάστασης” και καταλήγει καλώντας σε “εξέγερση” τους προέδρους των ανωτάτων δικαστηρίων, τους αρχηγούς των όπλων και ΓΕΕΘΑ και το διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας.

Η πρόσκληση αυτή δεν είναι απλώς ανόητη πολιτικά, αστήρικτη ηθικά, ή ανιστόρητη, ούτε καν απλώς επικίνδυνη. Είναι, για να ακριβολογούμε παράνομη και εγκληματική και ελέγχεται κατά το άρθρο 135 του Ποινικού Κώδικα, με βάση το οποίο τιμωρείται με κάθειρξη όποιος δημόσια ή με τη διάδοση εγγράφων, εικόνων ή παραστάσεων προκαλεί με πρόθεση ή προσπαθεί να διεγείρει άλλους στο να επιχειρήσουν πράξεις από εκείνες που αναφέρονται στο άρθρο 134 του Ποινικού Κώδικα (περί εσχάτης προδοσίας). Άλλως ελέγχεται κατά το άρθρο 183 επ. του Ποινικού Κώδικα (περί διέγερσης). Η εξόχως προσεκτική διατύπωση την οποία εν προκειμένω επιλέγει (ως εάν έβλεπε εαυτόν απολογούμενο σε αίθουσα δικαστηρίου με ντελικάτους νομικίστικους μεάνδρους) απλώς καταδεικνύει τον δόλο και την επίγνωση της λεκτικής διέλευσης νομικού ναρκοπεδίου, και βεβαίως δεν αναιρεί την ουσία, η οποία συνιστά ανοιχτή εκτροπή.

Όμως και οι κριτές κρίνονται. Η αμετροέπεια είναι για τους σχολιαστές το μέτρο της δικής τους παρακμής όπως είναι για τους πολιτικούς η διαφθορά. Οι μέρες είναι πονηρές. Οι ακραίες ιδέες και οι ανοίκειες εκφράσεις συμβάλλουν στη δημιουργία ακραίου κλίματος και μιας αποσταθεροποιητικής περιρρέουσας ατμόσφαιρας, και στο τέλος οπλίζουν τα χέρια των αδίστακτων εξτρεμιστών. Ο “αυτοηδονιστικός” εθισμός σε εκφράσεις υπερβολικές, ο λεκτικός ανταγωνισμός στην λαϊκίστικη διεκτραγώδηση των δεινών του λαού (που στο τέλος δε ζητά συμπόνοια αλλά λύσεις) ή της ανεπάρκειας ή σαπίλας των πολιτικών αδιακρίτως, ή καθ’ υπερβολή ανακύκλωση μιας μεσσιανικής μεταφυσικής αντίληψης περί την καθαρότητα ή ιστορική υπεροχή του πανταχόθεν τάχα βαλλόμενου ελληνικού έθνους, που δήθεν απειλείται από την Ευρώπη και τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, συμβάλλουν στην παραπέρα λείανση ενός κατήφορου ήδη αφόρητα ολισθηρού, που οδηγεί ευθέως στην (ή επιταχύνει την) παρακμή, την οποία υποτίθεται ο γράφων καταγγέλει. Άφευκτη συνέπεια είναι η ηθική, πολιτική και θεωρητική κάλυψη των άκρων, του φασισμού, της μισαλλοδοξίας, της απεχθέστατης ρατσιστικής βίας, της πολιτικής τρομοκρατίας, σε βαθμό που στο τέλος οδηγούμε την ίδια τη δημοκρατία στη σήψη και το θάνατο.

Υπό την έννοια αυτή, η τελευταία τούτη πρό(σ)κληση του Γιανναρά σε “εξέγερση”, δεν πρέπει να εκπλήττει όσους με κριτικό πνεύμα παρακολουθούν την αρθρογραφία του. Όμως αλίμονο αν εθιστούμε στην ακρότητα σε σημείο που να γινόμαστε παθητικοί δέκτες ή απαθείς παρατηρητές, σε σημείο που να μην αισθανόμαστε την βάναυση προσβολή, ή να μη βλέπουμε την ανοιχτή υπονόμευση του πολιτεύματος, σε σημείο που να μη συνειδητοποιούμε πως τέτοιοι δηλητηριώδεις λόγοι οπλίζουν τα χέρια των φασιστών και φανατικών ή κινητοποιούν τις απεχθείς θεούσες να πετούν πέτρες μπροστά σε θέατρα. Ο θιασώτης της ελληνοχριστιανικής καθαρότητας δεν είχε βέβαια ούτε ένα λόγο να πει για τα έκτροπα στο Χυτήριο, ίσως διότι αυτό θα προϋπόθετε και ένα βαθμό αυτοκριτικής, η οποία ως έννοια είναι ασύμβατη με τη θεόπνευστη αλάθητη αλαζονική πίστη που καταφανώς παρακινεί τον γράφοντα, αφού η αυτοκριτική ως πνευματική άσκηση (δυσκολότερη πάσης άλλης) προϋποθέτει τον σκεπτικισμό, την ιδεολογική σεμνότητα και καταδεκτικότητα που χάρισε στην ανθρωπότητα ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, που βεβαίως για το Γιανναρά είναι ανάθεμα.

Ο Γιανναράς, χάρη στον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, χάρη στα (απεχθή προς τον ίδιο) ατομικά δικαιώματα και χάρη στο δυτικό κράτος δικαίου, δικαιούται να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του, ακόμη και τις πλέον αντιδραστικές ή παλαιοσυντηρητικές εξ αυτών, ακόμη και τις επικριτικές για τη δημοκρατία. Όμως πρέπει να θυμάται πως δεν δικαιούται να καταχράται της ελευθερίας του (όπως άλλοι καταχρώνται του δημοσίου χρήματος) υπονομεύοντας ανοιχτά το δημοκρατικό πολίτευμα ενάντια στο Σύνταγμα και στους νόμους καλώντας ανοιχτά σε εκτροπή. Η παρακμή άλλωστε δεν είναι απόρροια μόνο ιδιοτελών πράξεων αλλά και αμετροεπών λόγων. Διότι κι αν ο ίδιος το ξεχνά, ελπίζω πως πολλοί άλλοι μαζί με εμένα και προπάντος οι αρμόδιοι εισαγγελείς θα θυμούνται πάντα, ιδιαίτερα τις πονηρές τούτες μέρες, το 120 του Συντάγματος. Ας επαναφέρουμε το μέτρο και την ευθύνη στο δημόσιο διάλογο και ας διατηρήσουμε την ψυχραιμία και τη μετριοπάθεια μας ενώπιον των προκλήσεων της δυσχερέστατης τούτης συγκυρίας.