Το παλιό σάπιο πολιτικό σύστημα, που ευθύνεται για την παρούσα ιστορική εθνική ήττα, το σύστημα της πατρωνίας, της συναλλαγής, του παρασιτισμού, του λαϊκισμού, των υποσχέσεων και των εξυπηρετήσεων, αντιπαρερχόμενο τις ιστορικές ενοχικές του ευθύνες, αντιστέκεται
Sunday, 29 January 2012
Sunday, 22 January 2012
Αντίσταση στις Σειρήνες του Ολέθριου Λαϊκίστικου Προστατευτισμού
Η ενστικτώδης (ανακλαστική) αντίδραση έναντι ενός κινδύνου μπορεί συχνά, παρά τις καλές προθέσεις, να οδηγήσει σε λάθος αντιμετώπιση και τελικά σε μεγαλύτερη έκθεση στον κίνδυνο. Η ανακλαστική αντίδραση κάποιου που βυθίζεται σε κινούμενη άμμο είναι να παλέψει απελπισμένα για να βγει, κι όμως όσο πιο βίαια παλεύει, τόσο βυθίζεται. Αντίθετα, η ψυχραιμία σώζει. Κάτι αντίστοιχο ισχύει στα οικονομικά. Ζητούμε να διαφύγουμε από την “κινούμενη άμμο” της κρίσης, και της φτώχιας, αλλά ενστικτωδώς (ανακλαστικά) καταφεύγουμε στον κοντόφλαθμο προστατευτισμό, αντί να σταθμίζουμε ψύχραιμα τις παραμέτρους. Έτσι πετυχαίνουμε το αντίθετο από αυτό που επιδιώκουμε, παραβλέποντας πιο πρόσφορες λύσεις, που ίσως ξεφεύγουν από το αυτονόητο και την πεπατημένη. Τα παραδείγματα από τις αρνητικές επιπτώσεις του προστατευτισμού είναι πολλά, αλλά έχει σημασία να αναφέρουμε μερικά, για να καταδείξουμε γιατί πάσχει τόσο θεμελιακά ο τρόπος με τον οποίο τόσο απλουστευτικά και αδέξια προσεγγίζουμε την πολιτική στη χώρα μας. Ο προστατευτισμός είναι έκφανση και απότοκος του λαϊκισμού.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1ο: ΜΑΥΡΗ ΑΓΟΡΑ (ΜΕΓΙΣΤΕΣ ΤΙΜΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ)
Σε περιόδους κατάρρευσης της προσφοράς, ή έκρηξης της ζήτησης, οι τιμές βασικών αγαθών εκτοξεύονται στα ουράνια. Έρχονται λοιπόν οι πολιτικοί πανικόβλητοι και νομοθετούν πλαφόν στις τιμές (ή πιο σπάνια επιβάλλουν δελτίο). Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας ανακλαστικής (σπασμωδικής) ενέργειας, είναι ότι τα προϊόντα εξαφανίζονται από τα ράφια, και καταλήγουν στη μαύρη αγορά, ακόμη ακριβότερα, μια και στο κόστος έχει προστεθεί το ρίσκο της παραβατικότητας. Ακόμη και ο τουφεκισμός των παραβατών (μαυραγοριτών) έχει αποδειχθεί εμπειρικά αδύνατος να εξαλείψει τέτοια φαινόμενα. Το μαυραγοριτισμό εξαλείφει το υγιές εμπόριο, η αύξηση της προσφοράς, κι όχι η ισχυρή αστυνομία.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2ο: ΧΩΜΑΤΕΡΕΣ (ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΤΙΜΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ)
Οι λαϊκίζοντες πολιτικοί άλλοτε (ως ικανότατοι ψηφοθήρες) υπόσχονται στους αγρότες εγγυημένες ελάχιστες τιμές για τα προϊόντα τους (προφανώς σε βάρος του καταναλωτή που πληρώνει ακριβότερα και σε βάρος του φορολογούμενου που σηκώνει το βάρος της επιδότησης). Το αποτέλεσμα είναι ο νόμος προσφοράς / ζήτησης να νοθεύεται και να μη λειτουργεί η αγορά, έτσι ώστε τα προϊόντα, καταλήγουν αντιθέτως στις χωματερές (διότι μόνο έτσι μπορεί να στηριχθεί τεχνητά η εγγυημένη ελάχιστη τιμή, με την απόσυρση από την αγορά τεράστιων ποσοτήτων, οι οποίες δημιουργήθηκαν σε τέτοια πληθώρα ακριβώς εξ αιτίας του δέλεαρ της επιδότησης). Έτσι πάλι οι καλές (αλλά ανόητες) προθέσεις των πολιτικών οδηγούν σε καταστροφή (κυριολεκτικά) της παραγωγής και σε αλόγιστη σπατάλη πόρων. Οι χωματερές είναι εφεύρημα της καταστροφικής Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντίθετα, σε μια ελεύθερη αγορά που αφήνεται να λειτουργήσει απρόσκοπτα, τίποτε δεν πάει στα αζήτητα, αφού το καθετί έχει μια τιμή “ισορροπίας”.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3ο: ΑΝΕΡΓΙΑ (ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΑΜΟΙΒΕΣ)
Ένα ακόμη πιο επίκαιρο παράδειγμα, αφορά στον λαϊκίστικο προστατευτισμό στην αγορά εργασίας, με αφετηρία την καλοπροαίρετη (περίπου αυταπόδεικτη) σκέψη πως είναι άδικο ο εργαζόμενος να είναι υποκείμενο στυγνής εκμετάλευσης και ότι είναι δίκαιο και πρέπον ο νόμος να παρέχει μια ελάχιστη προστασία υπό τη μορφή ελάχιστων αμοιβών. Η αλήθεια δυστυχώς είναι ότι ενώ προσπαθούμε να βοηθήσουμε, στην πραγματικότητα ο παρεμβατισμός στην εργασία οδηγεί το εργατικό δυναμικό βαθύτερα στην “κινούμενη άμμο” της κρίσης και της ύφεσης από την οποία υποτίθεται προσπαθούμε να ξεφύγουμε. Σε περίοδο, όπως σήμερα, κατάρρευσης της ζήτησης, όπου η ανάγκη για εργατικά χέρια μειώνεται και η ανεργία αυξάνεται, καταλήγουμε σε συνθήκες υπερπροσφοράς (έναντι υποτονικής ζήτησης) της εργασίας. Είναι απολύτως λογικό, με βάση τους νόμους προσφοράς και ζήτησης, το πραγματικό (αγοραίο) κόστος της εργασίας να μειώνεται. Η νομοθετική (ανακλαστική) κατοχύρωση αμοιβών σε ψηλώτερα επίπεδα από ό,τι μπορεί να στηρίξει η αγορά τελικά πλήττει τους εργαζόμενους και ιδιαίτερα τους άνεργους.
Όσο κι αν δε μας αρέσει, πρέπει να καταλάβουμε πως το αποτέλεσμα του προστατευτισμού στην αγορά εργασίας είναι ευθέως ανάλογο με ό,τι συμβαίνει με τις αγροτικές επιδοτήσεις. Το προσφερόμενο αγαθό (εργασία), του οποίου εγγυόμαστε ρυθμιστικά ένα ελάχιστο επίπεδο αμοιβής, καταλήγει αδιάθετο στις “χωματερές” του ΟΑΕΔ. Λόγω τις κρίσης είναι αναπότρεπτη η μείωση του συνολικού κύκλου εργασιών (τζίρου) της οικονομίας μας. Η συνολικά διαθέσιμη (προσφερόμενη) εργασία δεν μπορεί δυστυχώς να μειωθεί αντίστοιχα (αν και η μετανάστευση παίζει εδώ ένα μικρό ρόλο). Οι αμοιβές μοιραία υφίστανται πιέσεις. Όταν η πίττα μικραίνει, ή θα φαν όλοι ο καθένας μειωμένο κομμάτι και δε θα μείνει κανείς τελείως νηστικός, ή κάποιοι λίγοι και τυχεροί θα φαν αμείωτο κομμάτι, σε βάρος των άλλων που θα μείνουν εντελώς νηστικοί. Άλλωστε αυτού του τύπου η ανακλαστική λαϊκίστικη παρέμβαση στην αγορά έχει και άμεση αρνητική συνέπεια στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, δηλαδή στην ικανότητα μας να εξάγουμε προϊόντα, να κατακτούμε ξένες αγορές, και να αυξάνουμε έτσι το συνολικό κύκλο εργασιών μας, δηλαδή να μεγαλώνουμε προοπτικά την εθνική πίττα (ακόμη κι αν ομολογουμένως το κόστος εργασίας δεν είναι η μόνη συνιστώσα της ανταγωνιστικότητας). Ο προστατευτισμός οδηγεί στα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα. Μας σπρώχνει βαθύτερα στην “κινούμενη άμμο” και δε μας βοηθά να ξεφύγουμε από την παγίδα και το αδιέξοδο. Είναι λαϊκίστικη πολιτική και γι’ αυτό στην ουσία αντιλαϊκή. Οδηγεί όχι μόνο σε αύξηση της ανεργίας, αλλά και σε μείωση (ή πάντως μή αύξηση) της συνολικής πίττας, και γι’ αυτό είναι αδιέξοδη και ανάλγητη.
Αν νοιαζόμαστε για την εθνική οικονομία, αν πονούμε τις στρατιές των ανέργων πραγματικά και όχι υποκριτικά, αν αγωνιούμε για το μέλλον αυτού του τόπου, από τον οποίο όλοι σήμερα θέλουν να δραπετεύσουν, πρέπει να σκεφτούμε λογικά. Να αντισταθούμε στο ανακλαστικό ένστικτο του λαϊκισμού που μας σπρώχνει κάθε τρεις και λίγο να μετουσιώνουμε τις καλές μας προθέσεις σε αλυσιτελείς και καταστροφικές σπασμωδικές προστατευτικές πολιτικές. Πρέπει να απελευθερώσουμε επιτέλους τις αγορές. Να τις αφήσουμε να λειτουργήσουν αποτελεσματικά, ώστε να εξαλείψουμε το μαυραγοριτισμό, τις χωματερές και την ανεργία.
Η ορθολογικοποίηση και η ψυχραιμία θα μας επιτρέψουν σιγά – σιγά να υπερβούμε τα αδιέξοδα. Αντιστρέφοντας επιτέλους το παραγωγικό μας μοντέλο, κάνοντας τα προϊόντα μας διεθνώς ανταγωνιστικά, ώστε να αυξήσουμε τις εξαγωγές, να μειώσουμε τις εισαγωγές, να φέρουμε επενδύσεις και να ξαναδούμε σα λαός προκοπή. Υιοθετώντας μια νέα ριζοσπαστική φορολογική πολιτική για την οποία έχω γράψει αλλού, μειώνοντας τον όγκο (και συνακόλουθο κόστος) και το εύρος της παρέμβασης του κράτους στην οικονομία (που λειτουργεί ως εμπόδιο στην όποια επιχειρηματικότητα), απελευθερώνοντας δράσεις, καταργώντας αδειοδοτήσεις, και υποκαθιστώντας ένα σύστημα καθολικού προληπτικού ελέγχου (με απίστευτη χαρτούρα, ενηρμερώτητες κλπ) με ένα σύστημα δειγματοληπτικού ελέγχου, ώστε να είναι εύκολη η απρόσκοπτη έναρξη κάθε οικονομικής δραστηριότητας, διότι πρέπει το κράτος πρώτο να εμπιστευτεί τους πολίτες του, αν θέμε και οι πολίτες τελικά να εμπιστευτούν το κράτος.
Αρκεί να θέσουμε τέρμα στο λαϊκισμό και τις φαινομενικά εύκολες (αλλά κουτές) λύσεις. Αρκεί να θέσουμε τέρμα στις κινήσεις πανικού ή εντυπωσιασμού και να λέμε το σωστό πάντα, κι όχι το αρεστό, έστω κι αν το μεν είναι λιγότερο “προφανές” ή περισσότερο “δυσνόητο” από το δε. Αρκεί να πορευτούμε στο μέλλον με βάση την κοινή (και όπου χρειάζεται την ψυχρή) λογική, και με γνώμονα όχι τους μύθους και αυταπάτες του παρελθόντος αλλά τις αλήθειες του μέλλοντος. Διότι πράγματι μόνο η ψυχρή λογική μπορεί πραγματικά να ζεστάνει σήμερα και να εμπνεύσει τις καρδιές των συνανθρώπων μας που περισσότερο από άλλους δοκιμάζονται δίπλα μας, των ανέργων και των νέων, οι οποίοι βλέπουν ότι οι σκοτεινές ανορθολογικές δυνάμεις του κρατοδίαιτου συνδικαλισμού, οι πρωθιερείς αυτοί του προστατευτισμού και της διαφύλαξης ανίερων κεκτημένων, είναι η μεγαλύτερη απειλή, το μεγαλύτερο εμπόδιο για την προκοπή τους, η οποία προκοπή εκάστου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη συνολική ανάταξη της εθνικής οικονομίας, που με τη σειρά της προϋποθέτει την απελευθέρωση των αγορών και την προώθηση των διαρθωτικών αλλαγών.
Friday, 6 January 2012
Σχετικά με την εκφρασθείσα διαφωνία στην πρόταση μου για αύξηση του ΦΠΑ στο 25%.
Αγαπητή Ειρήνη (Βανταράκη)
Σχετικά με την εκφρασθείσα διαφωνία στην πρόταση μου για αύξηση του ΦΠΑ στο 25%.
Να εξηγήσω. Δεν πιστεύω στους ψηλούς φόρους, το αντίθετο, η πρόταση ήταν για μείωση των φόρων συνολικά (με μόνη εξαίρεση την πρόταση για μικρή παραπέρα αύξηση του ΦΠΑ). Υψηλός συντελεστής ΦΠΑ δεν οδηγεί κατ’ ανάγκη σε μεγαλύτερα έσοδα από ΦΠΑ για το δημόσιο (αφού η πίεση στην κατανάλωση μειώνει και τα φορολογικά έσοδα). Δεν στοχεύει η πρόταση στην αύξηση των εσόδων. Ούτε η πρόταση ειδικά για το ΦΠΑ πρέπει να εκτιμηθεί αποσπασματικά, αλλά ως τμήμα ενός συνολικού σχεδίου. Το συνολικό προτεινόμενο πακέτο είναι για σημαντικότατη ελάφρυνση της φορολογίας (με μείωση φόρου εισοδήματος, κατάργηση αυτοτελών εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, κατάργηση φόρων μεταβιβάσεων και μείωση φόρου στις επιχειρήσεις).
Σε τί αποσκοπεί ειδικότερα ο υψηλός ΦΠΑ (για τα επόμενα 10 χρόνια):
Ένα από τα μείζονα μακροοικονομικά μας προβλήματα στην Ελλάδα είναι ότι το ΑΕΠ μας σε συντριπτικό βαθμό τροφοδοτείται και εξαρτάται από την εγχώρια ζήτηση (κατανάλωση). Γι’ αυτό η λιτότητα (που μείωσε την κατανάλωση) είχε τόση τεράστια επίτπωση στο ΑΕΠ (μεγάλη ύφεση). Αυτή η “εσωστρέφεια” οδηγεί σε υπερβολικό εμπορικό έλλειμμα (που μέχρι τώρα ετροφοδοτείτο με τον κρατικό εξωτερικό δανεισμό). Έχουμε μια μή παραγωγική εσωστρεφή οικονομία. Που δεν παράγει, δεν προσελκύει επενδύσεις και δεν εξάγει, αλλά αντιθέτως εισάγει, καταναλώνει και σπρώχνει επιχειρήσεις στην φυγή και το μαρασμό. Είναι ανάγκη επιτακτική να αντιστρέψουμε το μοντέλο. Να προσελκύσουμε επενδύσεις. Να στηρίξουμε την παραγωγή και τις εξαγωγές, και παράλληλα να μειώσουμε την εγχώρια ζήτηση (κατανάλωση) και τις εισαγωγές. Ο υψηλός ΦΠΑ πετυχαίνει ακριβώς αυτό, δηλαδή ένα ευθύ πλήγμα στην εγχώρια ζήτηση (κατανάλωση) ενώ έτσι ωθεί τις ντόπιες επιχειρήσεις να αναζητήσουν την εξαγωγική ζήτηση (αφού δεν μπορούν να ελπίζουν στην εγχώρια ζήτηση).
Επίσης ο ψηλός ΦΠΑ επιτρέπει στο δημόσιο να ισορροπήσει τα έσοδα του κάπως πιο δημιουργικά και έτσι να μειώσει την φορολογία στις επιχειρήσεις, που είναι αναγκαία προϋπόθεση για την προσέλκυση (και κερδοφορία) των επενδύσεων είτε από το εξωτερικό, είτε και από το εγχώριο κεφάλαιο. Άρα η πρόταση είναι συνολική και ζυγισμένη. Και είναι μία πρόταση που είναι συνεπής προς την ανάγκη δημιουργίας εξωστρεφούς μοντέλου. Στο μέλλον το χρεοκοπημένο κράτος δεν θα μπορεί να στηρίξει (με δανεικά) την εγχώρια ζήτηση. Για τα επόμενα 10 χρόνια πρέπει να το ξεχάσουμε. Θα πορευτούμε στο μέλλον με διαρκή δημοσιονομική λιτότητα. Αν μείνουμε στο παλιό μοντέλο, η διαρκής λιτότητα θα οδηγεί σε διαρκή μείωση του ΑΕΠ και σε διαρκή μείωση του βιοτικού μας επιπέδου. Αν όμως (μέσω μεταξύ άλλων αναπτυξιακής φορολογίας) αντιστρέψουμε το μοντέλο και κάνουμε την οικονομία μας πιο εξωστρεφή, τα προβλήματα θα αρχίσουν να λύνονται. Το ΑΕΠ θα αρχίσει να αυξάνεται και πάλι. Επενδυτικές ευκαιρίες και σταθερό, προβλέψιμο, ήπιο, διεθνώς ανταγωνιστικό, δίκαιο φορολογικό σύστημα, θα οδηγήσουν σε άνθιση των εξωστρεφών δράσεων της οικονομίας (παραγωγή – εξαγωγές) ενώ οι εσωστρεφείς δράσεις (εισαγωγές – λιανεμπόριο) θα συνεχίσουν να δέχονται πίεση (ορθολογικοποίηση).
Σε τούτο βρίσκεται η λύση του προβλήματος. Άρα αυτό που οδηγεί σε εξαθλίωση των μικρομεσαίων δεν είναι τόσο ο ψηλός ΦΠΑ (από μόνος του), αλλά το εσωστρεφές, μή ανταγωνιστικό μοντέλο της οικονομίας μας, η ατολμία για μείωση του κράτους και η υπερφολόγηση χωρίς σχέδιο και χωρίς στόχους (υπό κράτος πανικού). Ο ψηλός ΦΠΑ (αν όλα τα άλλα είναι σωστά) δεν οδηγεί σε εξαθλίωση, αλλά το αντίθετο, μπορεί να υποβοηθήσει την αλλαγή (αντιστροφή) του μοντέλου ώστε να πετύχουμε την ταχεία έξοδο από την κρίση και την επάνοδο σε αναπτυξιακούς ρυθμούς (με υγιή κι όχι εικονική ανάπτυξη). Αντίθετα σε συνθήκες οριζόντιας υπερφορολόγησης, ο ψηλός ΦΠΑ πράγματι μπορεί να είναι η χαριστική βολή στην οικονομία. Η Δανία και η Σουδεία έχουν ΦΠΑ στο 25% και τα καταφέρνουν μια χαρά. Αυτό που μετρά είναι το ευρύτερο επιχειρηματικό κλίμα.
Μικρό κράτος = λιγότερη γραφειοκρατία = λιγότερη διαφθορά = λιγότεροι φόροι = καλύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον = περισσότερες παραγωγικές επενδύσεις = περισσότερες εξαγωγές = ευημερία για τον Έλληνα πολίτη.
Το άλλο που επίσης θα βοηθήσει τάχιστα στην μείωση της ανεργίας και στην ταχεία αντιστροφή του παραγωγικού μοντέλου είναι η συμπίεση του κόστους εργασίας στον ιδιωτικό τομέα με κατάργηση (ή σημαντική μείωση) κατώτατων αμοιβών και απελευθέρωση της νομοθεσίας. Αυτό θα κάνει την εγχώρια παραγωγή πολύ πιο ανταγωνιστική και πολύ πιο εξωστρεφή. Και αυτό βεβαίως θα συμβάλλει καίρια στην προσέλκυση επενδύσεων (μαζί με τη φορολογική μεταρρύθμιση και τη μείωση του κράτους) και θα ωθήσει τις εξαγωγές. Αυτό που πολλοί δεν καταλαβαίνουν είναι ότι η αναθέρμανση της οικονομίας και το άνοιγμα νέων ευκαιριών θα οδηγήσουν τελικά σε στήριξη των μεσαίων και υψηλών αμοιβών. Δεν χρειάζεται, ούτε πρόκειται όλοι να δουν τα εισοδήματα τους να μειώνονται, αν και θα υπάρξει σχετική γενικευμένη πίεση τα προσεχή χρόνια. Αυτό που έχει σημασία είναι να κάνουμε το παν για να αντιστρέψουμε το μοντέλο, διότι σε αυτή την αντιστροφή και μόνο βρίσκεται η σωτηρία της χώρας. Αυτό είναι το στοίχημα για τη χώρα. Οι πολιτικές αντιστροφής είναι ένα συνεπές και συνεκτικό παζλ, που πρέπει να εφαρμοστούν συνολικά. Σε τίτλους αυτές περιλαμβάνουν:
1. Φορολογική Μεταρρύθμιση (μείωση φόρων στην παραγωγή, αύξηση στην κατανάλωση)
2. Διοικητική Μεταρρύθμιση (Απορρύθμιση) – Δραστική Μείωση Κράτους (στην πράξη, όχι στα λόγια με ευφευρήματα τύπου εφεδρίας)
3. Τόνωση Επενδύσεων (ιδιωτικών και δημοσίων με έμφαση σε ενέργεια, λογισμικό, εμπόριο, φάρμακο, κλπ) έναντι κατανάλωσης.
4. Ενίσχυση Αποταμίευσης και απεξάρτηση από Δανεισμό
5. Απελευθέρωση Αγορών, ιδίως της αγοράς εργασίας
6. PSI κούρεμα χρέους (έχει νόημα μόνο αν γίνουν τα υπόλοιπα).
7. Σταθερός και αταλάντευτος ευρωπαϊκός προσανατολισμός
Για να καταστεί δυνατή η εφαρμογή των άνω, χρειάζεται ανασύνταξη σε θεσμικό και ιδεολογικό επίπεδο:
1. Ανασυγκρότηση του Πολιτικού Προσωπικού (οι προοδευτικές δυνάμεις των προθύμων να έρθουν στο προσκήνειο – οι υπαίτιοι της ήττας και παλαιοκομματικοί εκπρόσωποι του λαϊκισμού και της παρακμής να παν σπίτια τους – δημιουργία μετώπου εντάντια στο λαϊκισμό)
2. Θεσμική Ανασύνταξη (νέο σύνταγμα, όχι απλώς αναθεώρηση του υπάρχοντος)
3. Πνευματική Αναγέννηση (νέες ιδέες ελευθερίας, ορθολογισμού δημιουργίας, ευθύνης, πρωτοβουλίας, αξιοκρατίας να παραμερίσουν τις νοοτροπίες της ήττας, της παρακμής, της αρπαχτής, της συναλλαγής, της ατέρμονης διεκδίκησης, της διαφθοράς, της ήσσονος προσπάθειας, των εύκολων λύσεων).
Η πνευματική αναγέννηση θα γίνει αν επιτύχουμε τα άλλα δυο, την Πολιτική Ανασυγκρότηση και την Πολιτειακή Ανασύνταξη, οι νέες αυτές ιδέες, ο διαφωτισμός, θα σαρρώσουν τη χώρα και σαν Ηράκλειοι χείμαροι θα καθαρίσουν τους σταύλους του Αυγεία, εντός των οποίων ασφυκτιούμε όλοι σήμερα. Ας φέρουμε το αναγκαίο οξυγόνο στη χώρα μας, στην νέα Ελλάδα που θα αναδειχθεί τα προσεχή χρόνια από τις στάχτες της παλιάς που εδώ πεθαίνει. Να γιορτάσουμε την ανοικοδόμηση, να μην κλαίμε για την κατάρρευση!
Αυτό είναι το συνολικό σχέδιο για την Εθνική Ανάταση, και μέσα εκεί ο ψηλός ΦΠΑ στο 25% έχει ένα συγκεκριμένο ρόλο να παίξει. Αλλά πρέπει επιτέλους κάποιος να επικοινωνήσει στο λαό μας αυτή την μεγάλη εικόνα. Το πού θέμε, που πρέπει να πάμε, πώς και γιατί. Να αποκτήσουμε μπούσουλα, ειρμό, πίστη και εγκαρτέριση. Για να ανταπεξέλθουμε τη μακρά νύχτα της μετάβασης με κουράγιο και αξιοπρέπεια, παρά τον πόνο, γιατί θα καταλάβουμε πως ο πόνος σήμερα είναι επένδυση για το αύριο, κι όχι απλώς υπενθύμιση της παρακμής του χθες.
Δυστυχώς, όσο τις τύχες μας εξακολουθούν να διαχειρίζονται οι πρωταίτιοι της ήττας, θα συνεχίσουμε να απέχουμε από μια τέτοια εικόνα. Θα συνεχίσουμε να τρωγόμαστε, και να υπεραναλύουμε τα μικρά, αντί να μένουμε ακλόνητα προσηλωμένοι στα μεγάλα.
Θερμούς Χαιρετισμούς,
Σχετικά με την εκφρασθείσα διαφωνία στην πρόταση μου για αύξηση του ΦΠΑ στο 25%.
Να εξηγήσω. Δεν πιστεύω στους ψηλούς φόρους, το αντίθετο, η πρόταση ήταν για μείωση των φόρων συνολικά (με μόνη εξαίρεση την πρόταση για μικρή παραπέρα αύξηση του ΦΠΑ). Υψηλός συντελεστής ΦΠΑ δεν οδηγεί κατ’ ανάγκη σε μεγαλύτερα έσοδα από ΦΠΑ για το δημόσιο (αφού η πίεση στην κατανάλωση μειώνει και τα φορολογικά έσοδα). Δεν στοχεύει η πρόταση στην αύξηση των εσόδων. Ούτε η πρόταση ειδικά για το ΦΠΑ πρέπει να εκτιμηθεί αποσπασματικά, αλλά ως τμήμα ενός συνολικού σχεδίου. Το συνολικό προτεινόμενο πακέτο είναι για σημαντικότατη ελάφρυνση της φορολογίας (με μείωση φόρου εισοδήματος, κατάργηση αυτοτελών εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, κατάργηση φόρων μεταβιβάσεων και μείωση φόρου στις επιχειρήσεις).
Σε τί αποσκοπεί ειδικότερα ο υψηλός ΦΠΑ (για τα επόμενα 10 χρόνια):
Ένα από τα μείζονα μακροοικονομικά μας προβλήματα στην Ελλάδα είναι ότι το ΑΕΠ μας σε συντριπτικό βαθμό τροφοδοτείται και εξαρτάται από την εγχώρια ζήτηση (κατανάλωση). Γι’ αυτό η λιτότητα (που μείωσε την κατανάλωση) είχε τόση τεράστια επίτπωση στο ΑΕΠ (μεγάλη ύφεση). Αυτή η “εσωστρέφεια” οδηγεί σε υπερβολικό εμπορικό έλλειμμα (που μέχρι τώρα ετροφοδοτείτο με τον κρατικό εξωτερικό δανεισμό). Έχουμε μια μή παραγωγική εσωστρεφή οικονομία. Που δεν παράγει, δεν προσελκύει επενδύσεις και δεν εξάγει, αλλά αντιθέτως εισάγει, καταναλώνει και σπρώχνει επιχειρήσεις στην φυγή και το μαρασμό. Είναι ανάγκη επιτακτική να αντιστρέψουμε το μοντέλο. Να προσελκύσουμε επενδύσεις. Να στηρίξουμε την παραγωγή και τις εξαγωγές, και παράλληλα να μειώσουμε την εγχώρια ζήτηση (κατανάλωση) και τις εισαγωγές. Ο υψηλός ΦΠΑ πετυχαίνει ακριβώς αυτό, δηλαδή ένα ευθύ πλήγμα στην εγχώρια ζήτηση (κατανάλωση) ενώ έτσι ωθεί τις ντόπιες επιχειρήσεις να αναζητήσουν την εξαγωγική ζήτηση (αφού δεν μπορούν να ελπίζουν στην εγχώρια ζήτηση).
Επίσης ο ψηλός ΦΠΑ επιτρέπει στο δημόσιο να ισορροπήσει τα έσοδα του κάπως πιο δημιουργικά και έτσι να μειώσει την φορολογία στις επιχειρήσεις, που είναι αναγκαία προϋπόθεση για την προσέλκυση (και κερδοφορία) των επενδύσεων είτε από το εξωτερικό, είτε και από το εγχώριο κεφάλαιο. Άρα η πρόταση είναι συνολική και ζυγισμένη. Και είναι μία πρόταση που είναι συνεπής προς την ανάγκη δημιουργίας εξωστρεφούς μοντέλου. Στο μέλλον το χρεοκοπημένο κράτος δεν θα μπορεί να στηρίξει (με δανεικά) την εγχώρια ζήτηση. Για τα επόμενα 10 χρόνια πρέπει να το ξεχάσουμε. Θα πορευτούμε στο μέλλον με διαρκή δημοσιονομική λιτότητα. Αν μείνουμε στο παλιό μοντέλο, η διαρκής λιτότητα θα οδηγεί σε διαρκή μείωση του ΑΕΠ και σε διαρκή μείωση του βιοτικού μας επιπέδου. Αν όμως (μέσω μεταξύ άλλων αναπτυξιακής φορολογίας) αντιστρέψουμε το μοντέλο και κάνουμε την οικονομία μας πιο εξωστρεφή, τα προβλήματα θα αρχίσουν να λύνονται. Το ΑΕΠ θα αρχίσει να αυξάνεται και πάλι. Επενδυτικές ευκαιρίες και σταθερό, προβλέψιμο, ήπιο, διεθνώς ανταγωνιστικό, δίκαιο φορολογικό σύστημα, θα οδηγήσουν σε άνθιση των εξωστρεφών δράσεων της οικονομίας (παραγωγή – εξαγωγές) ενώ οι εσωστρεφείς δράσεις (εισαγωγές – λιανεμπόριο) θα συνεχίσουν να δέχονται πίεση (ορθολογικοποίηση).
Σε τούτο βρίσκεται η λύση του προβλήματος. Άρα αυτό που οδηγεί σε εξαθλίωση των μικρομεσαίων δεν είναι τόσο ο ψηλός ΦΠΑ (από μόνος του), αλλά το εσωστρεφές, μή ανταγωνιστικό μοντέλο της οικονομίας μας, η ατολμία για μείωση του κράτους και η υπερφολόγηση χωρίς σχέδιο και χωρίς στόχους (υπό κράτος πανικού). Ο ψηλός ΦΠΑ (αν όλα τα άλλα είναι σωστά) δεν οδηγεί σε εξαθλίωση, αλλά το αντίθετο, μπορεί να υποβοηθήσει την αλλαγή (αντιστροφή) του μοντέλου ώστε να πετύχουμε την ταχεία έξοδο από την κρίση και την επάνοδο σε αναπτυξιακούς ρυθμούς (με υγιή κι όχι εικονική ανάπτυξη). Αντίθετα σε συνθήκες οριζόντιας υπερφορολόγησης, ο ψηλός ΦΠΑ πράγματι μπορεί να είναι η χαριστική βολή στην οικονομία. Η Δανία και η Σουδεία έχουν ΦΠΑ στο 25% και τα καταφέρνουν μια χαρά. Αυτό που μετρά είναι το ευρύτερο επιχειρηματικό κλίμα.
Μικρό κράτος = λιγότερη γραφειοκρατία = λιγότερη διαφθορά = λιγότεροι φόροι = καλύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον = περισσότερες παραγωγικές επενδύσεις = περισσότερες εξαγωγές = ευημερία για τον Έλληνα πολίτη.
Το άλλο που επίσης θα βοηθήσει τάχιστα στην μείωση της ανεργίας και στην ταχεία αντιστροφή του παραγωγικού μοντέλου είναι η συμπίεση του κόστους εργασίας στον ιδιωτικό τομέα με κατάργηση (ή σημαντική μείωση) κατώτατων αμοιβών και απελευθέρωση της νομοθεσίας. Αυτό θα κάνει την εγχώρια παραγωγή πολύ πιο ανταγωνιστική και πολύ πιο εξωστρεφή. Και αυτό βεβαίως θα συμβάλλει καίρια στην προσέλκυση επενδύσεων (μαζί με τη φορολογική μεταρρύθμιση και τη μείωση του κράτους) και θα ωθήσει τις εξαγωγές. Αυτό που πολλοί δεν καταλαβαίνουν είναι ότι η αναθέρμανση της οικονομίας και το άνοιγμα νέων ευκαιριών θα οδηγήσουν τελικά σε στήριξη των μεσαίων και υψηλών αμοιβών. Δεν χρειάζεται, ούτε πρόκειται όλοι να δουν τα εισοδήματα τους να μειώνονται, αν και θα υπάρξει σχετική γενικευμένη πίεση τα προσεχή χρόνια. Αυτό που έχει σημασία είναι να κάνουμε το παν για να αντιστρέψουμε το μοντέλο, διότι σε αυτή την αντιστροφή και μόνο βρίσκεται η σωτηρία της χώρας. Αυτό είναι το στοίχημα για τη χώρα. Οι πολιτικές αντιστροφής είναι ένα συνεπές και συνεκτικό παζλ, που πρέπει να εφαρμοστούν συνολικά. Σε τίτλους αυτές περιλαμβάνουν:
1. Φορολογική Μεταρρύθμιση (μείωση φόρων στην παραγωγή, αύξηση στην κατανάλωση)
2. Διοικητική Μεταρρύθμιση (Απορρύθμιση) – Δραστική Μείωση Κράτους (στην πράξη, όχι στα λόγια με ευφευρήματα τύπου εφεδρίας)
3. Τόνωση Επενδύσεων (ιδιωτικών και δημοσίων με έμφαση σε ενέργεια, λογισμικό, εμπόριο, φάρμακο, κλπ) έναντι κατανάλωσης.
4. Ενίσχυση Αποταμίευσης και απεξάρτηση από Δανεισμό
5. Απελευθέρωση Αγορών, ιδίως της αγοράς εργασίας
6. PSI κούρεμα χρέους (έχει νόημα μόνο αν γίνουν τα υπόλοιπα).
7. Σταθερός και αταλάντευτος ευρωπαϊκός προσανατολισμός
Για να καταστεί δυνατή η εφαρμογή των άνω, χρειάζεται ανασύνταξη σε θεσμικό και ιδεολογικό επίπεδο:
1. Ανασυγκρότηση του Πολιτικού Προσωπικού (οι προοδευτικές δυνάμεις των προθύμων να έρθουν στο προσκήνειο – οι υπαίτιοι της ήττας και παλαιοκομματικοί εκπρόσωποι του λαϊκισμού και της παρακμής να παν σπίτια τους – δημιουργία μετώπου εντάντια στο λαϊκισμό)
2. Θεσμική Ανασύνταξη (νέο σύνταγμα, όχι απλώς αναθεώρηση του υπάρχοντος)
3. Πνευματική Αναγέννηση (νέες ιδέες ελευθερίας, ορθολογισμού δημιουργίας, ευθύνης, πρωτοβουλίας, αξιοκρατίας να παραμερίσουν τις νοοτροπίες της ήττας, της παρακμής, της αρπαχτής, της συναλλαγής, της ατέρμονης διεκδίκησης, της διαφθοράς, της ήσσονος προσπάθειας, των εύκολων λύσεων).
Η πνευματική αναγέννηση θα γίνει αν επιτύχουμε τα άλλα δυο, την Πολιτική Ανασυγκρότηση και την Πολιτειακή Ανασύνταξη, οι νέες αυτές ιδέες, ο διαφωτισμός, θα σαρρώσουν τη χώρα και σαν Ηράκλειοι χείμαροι θα καθαρίσουν τους σταύλους του Αυγεία, εντός των οποίων ασφυκτιούμε όλοι σήμερα. Ας φέρουμε το αναγκαίο οξυγόνο στη χώρα μας, στην νέα Ελλάδα που θα αναδειχθεί τα προσεχή χρόνια από τις στάχτες της παλιάς που εδώ πεθαίνει. Να γιορτάσουμε την ανοικοδόμηση, να μην κλαίμε για την κατάρρευση!
Αυτό είναι το συνολικό σχέδιο για την Εθνική Ανάταση, και μέσα εκεί ο ψηλός ΦΠΑ στο 25% έχει ένα συγκεκριμένο ρόλο να παίξει. Αλλά πρέπει επιτέλους κάποιος να επικοινωνήσει στο λαό μας αυτή την μεγάλη εικόνα. Το πού θέμε, που πρέπει να πάμε, πώς και γιατί. Να αποκτήσουμε μπούσουλα, ειρμό, πίστη και εγκαρτέριση. Για να ανταπεξέλθουμε τη μακρά νύχτα της μετάβασης με κουράγιο και αξιοπρέπεια, παρά τον πόνο, γιατί θα καταλάβουμε πως ο πόνος σήμερα είναι επένδυση για το αύριο, κι όχι απλώς υπενθύμιση της παρακμής του χθες.
Δυστυχώς, όσο τις τύχες μας εξακολουθούν να διαχειρίζονται οι πρωταίτιοι της ήττας, θα συνεχίσουμε να απέχουμε από μια τέτοια εικόνα. Θα συνεχίσουμε να τρωγόμαστε, και να υπεραναλύουμε τα μικρά, αντί να μένουμε ακλόνητα προσηλωμένοι στα μεγάλα.
Θερμούς Χαιρετισμούς,
Παναγιώτης
Tuesday, 3 January 2012
Το Αληθινό Διακύβευμα
Συνηθίζεται στη χώρα μας ο δημόσιος διάλογος να εκφεύγει από το ουσιώδες διακύβευμα της πολιτικής και να εστιάζεται στο επουσιώδες κουτσομπολιό της παραπολιτικής. Επιμένουν σχολιαστές να εντρυφούν στις εσωτερικές εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ, στις (μη) πρωτοβουλίες Παπανδρέου, στην αρθρογραφία του αδερφού του, στην διεκδίκηση της ηγεσίας από όψιμα αντιμνημονιακά στελέχη, ή τις περί πολλών τοποθετήσεις άλλων πρωτοκλασσάτων, ή ακόμη και στο χρόνο των εκλογών. Όμως νομίζω αυτό που πάντα πρέπει να ενδιαφέρει είναι η μεγάλη εικόνα. Να φύγουμε από τη φασαρία της στιγμής και το σούσουρο της πλατείας Συντάγματος, ν’ ανέβουμε στο Λυκαβυτό να δούμε την πολιτεία από ψηλά.
Στα πλαίσια της μεγάλης εικόνας, το ερώτημα δεν είναι αν το ΠΑΣΟΚ κυβέρνησε καλά τα δυο τελευταία χρόνια, αλλά αν οδήγησε τη χώρα στη σωστή κατεύθυνση τα τελευταία 30 χρόνια. Το ερώτημα δεν είναι αν με την (έστω πλημμελώς εφαρμοσθείσα) μνημονιακή πολιτική ο ΓΑΠ πολιτεύτηκε υπεύθυνα τα τελευταία δύο χρόνια, όψιμα τάχα αγνοώντας το πολιτικό κόστος, αλλά αν το ΠΑΣΟΚ και ο ίδιος έχουν σήμερα συνολικό απολογισμό ευθύνης, ή αν αντίθετα βαρύνονται ουσιωδώς με το λαϊκισμό που εξέθρεψε τα προηγούμενα 40 χρόνια (με αποκορύφωμα το “λεφτά υπάρχουν”), που μας έφερε στην υπερχρέωση και την πτώση. Το ερώτημα δεν είναι αν το νεωτερικό στυλ διακυβέρνησης ήταν καλό και δημοκρατικό, αλλά αν η διακυβέρνηση υπήρξε αποτελεσματική, αν υπηρέτησε με συνέπεια στόχους και αν τους πέτυχε. Τέλος το ερώτημα δεν είναι αν ο ΓΑΠ δικαιούται να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα, αλλά αν είναι σκόπιμο για άλλα ικανά και προβεβλημένα στελέχη να ριχτούν και να αναλωθούν σε μια εσωκομματική μάχη, που τελικά ίσως να μην αφορά τον Ελληνικό λαό και την ιστορία αυτού του τόπου.
Διότι εδώ που φτάσαμε το παρελθόν δεν αποτελεί πλέον ασφαλές κριτήριο για το μέλλον. Το ότι το ΠΑΣΟΚ υπήρξε κόμμα εξουσίας στο παρελθόν δεν σημαίνει ότι θα συνεχίσει να υπάρχει και να διεκδικεί την εξουσία με αξιώσεις, ή και καθόλου στο μέλλον. Η μάχη διαδοχής θυμίζει μικρά παιδάκια που τσακώνονται για μια αστραφτερή σαπουνόφουσκα λίγο πριν την προδιαγεγραμμένη, πλήρη και οριστική της αποσύνθεση. Ο τόπος έχει ανάγκη κάποια απ’ αυτά τα στελέχη, που θα μπορούσαν να αποδειχτούν χρήσιμες εφεδρίες, υπό τον όρο ότι δεν θα αναλωθούν τώρα στη χαμένη μάχη για το ΠΑΣΟΚ, και υπό τον όρο ότι διακρίνοντας τη μεγάλη εικόνα θα αναλάβουν έναν άλλο ουσιαστικό ρόλο συνδιαμορφωτή του μέλλοντος για την έξοδο από την κρίση. Το ΠΑΣΟΚ δεν θα έχει ρόλο ούτε στο μέλλον του τόπου, ούτε στην έξοδο του από την κρίση, βαρυνόμενο με τη διαχρονική ευθύνη της ήττας και παρακμής. Και βεβαίως πολλοί πιστεύουμε πως ούτε η ΝΔ θα έχει τέτοιο ρόλο, δεδομένου ότι και η ΝΔ βαρύνεται με αντίστοιχες ιστορικές ευθύνες για την παρούσα ήττα, με τον λαϊκισμό που εξέθρεψε τις προηγούμενες δεκαετίες, με την ανεύθυνη και χλωμή διακυβέρνηση της προηγούμενης περιόδου αλλά ιδιαίτερα και με την πλειοδοσία και το λαϊκισμό τούτης της τελευταίας (αντιπολιτευτικής) περιόδου, αλλά και την ανοιχτή υπονόμευση της κυβέρνησης Παπαδήμου την οποία υποκριτικά και με μισή καρδιά υποτίθεται ότι στηρίζει (ή ανέχεται).
Η νέα σελίδα για τη χώρα μας δεν μπορεί να περιορίζεται σε μια από τα ίδια. Σε αλλαγή φρουράς των πράσινων λαϊκιστών από τους μπλέ λαϊκιστές, ώστε και οι πράσινοι να προλάβουν να ανασυνταχθούν υπό νέα νεολαϊκίστικη ηγεσία για να αρχίσουν από την αρχή το ροκάνισμα των μπλε. Η πραγματική αλλαγή θα προέλθει μονάχα με την δημιουργία νέου εθνικού και γνήσιου μετώπου ενάντια στο λαϊκισμό. Άρα επίμονες αναχρονιστικές αναφορές στην “προοδευτική” ή τη “συντηρητική” παράταξη λειτουργούν απλώς με όρους του παρελθόντος και θέτουν προσκόμματα στην αναγκαία ανασύνθεση και οικοδόμηση του μέλλοντος επιμένοντας σε (και αναπαράγοντας) ξεπερασμένες κίβδηλες διαχωριστικές γραμμές. Αλλά η νέα αυθεντική διαχωριστική γραμμή θα είναι κατ’ ανάγκη και εκ των πραγμάτων ανάμεσα στην ευθύνη και το λαϊκισμό. Ανάμεσα στις πραγματικές μεταρρυθμίσεις και στην προσποίηση μεταρρυθμίσεων. Ανάμεσα από τη μια στην καταπολέμηση των παλαιών κατεστημένων νοοτροπιών, τον περιορισμό του κράτους και των περί αυτού κεκτημένων στις πλάτες του Έλληνα φορολογούμενου, και από την άλλη στην συνέχιση εξυπηρέτησης αυτών των οργανωμένων συμφερόντων στα πλαίσια της παλιάς πατρονίας και συναλλαγής, από την οποία πρέπει επειγόντως επιτέλους να απαλλαγούμε.
Παρατηρούμε με θλίψη ότι τη στιγμή που κάποιο από τα πρωτοκλασσάτα στελέχη του ΠΑΣΟΚ μπαίνει σε πειρασμό να διεκδικήσει την ηγεσία του κόμματος, αυτομάτως αλλάζει στάση και προσχωρεί στις δυνάμεις του λαϊκισμού, λες κι αυτό είναι το αναγκαίο τίμημα της διεκδίκησης. Το είδαμε με τρόπο αξιολύπητο με το Χρυσοχοϊδη, το είδαμε επίσης με τρόπο πιο συγκεκαλυμμένο με το Λοβέρδο, και κινδυνεύουμε τώρα να το δούμε με τον Ραγκούση και τη Διαμαντοπούλου. Όμως ας τους προειδοποιήσουμε. Η άπαξ προσχώρηση στις δυνάμεις του λαϊκισμού, ή η ελάχιστη προς αυτές υποχώρηση οδηγεί στην οριστική απώλεια προσωπικής αξιοπιστίας και κύρους και στον δια παντός αποκλεισμό από τα πραγματικά μεταρρυθμιστικά ρεύματα που θα σηκώσουν την πατρίδα ψηλά και μπροστά τα προσεχή έτη. Η δημιουργία νέου μεγάλου, μαζικού, λαϊκού κόμματος εξουσίας, δεν είναι απλώς διακαής πόθος μεγάλης μερίδας του πληθυσμού, αλλά σε τούτες τις συνθήκες είναι ιστορική νομοτέλεια, και όσοι, όπως ο Ρέπας πιστεύουν ακόμη στα “μαντριά” άλλων εποχών απλώς γελιούνται εκτός αν με επίγνωση περί των υπό εκκόλαψη εξελίξεων επιτίθενται προκαταβολικά από φόβο και ανασφάλεια ενάντια στο νέο.
Όλοι σήμερα κρίνονται και όσοι αποδεικνύονται κατώτεροι των περιστάσεων και υποκύπτουν στις σειρήνες του λαϊκισμού προς ίδιον πρόσκαιρο όφελος, κινδυνεύουν με οριστικό αυτοαποκλεισμό από το προσκήνιο της ιστορίας, καταδικάζοντας εαυτούς οριστικά στο παρασκήνιο. Διότι βεβαίως η επανάσταση ευθύνης και ελευθερίας στη χώρα μας είναι μονόδρομος. Η άσκηση υπεύθυνων πολιτικών κατ’ επιλογήν του Ελληνικού λαού, και όχι καθ’ υπαγόρευση των ξένων είναι αναγκαία, όχι μόνο για την υπέρβαση της παρούσης κρίσης, αλλά προπαντός και για την αποκατάσταση της τρωθείσης εθνικής αξιοπρέπειας. Πρέπει να γίνουν πολλά, και όλα χρειάζονται φρέσκια θετική λαϊκή εντολή.
Ας προσέχουν όσοι παίζουν με τη φωτιά του λαϊκισμού. Ούτε η ιστορία συγχωρεί, ούτε ο λαός ανέχεται πια άλλα ψέματα και ωραιοποιήσεις. Η συμμαχία των προθύμων δεν θα έχει χώρο για ριψάσπιδες, για αδύναμες ψυχές που τόλμησαν να χαϊδέψουν αφτάκια για τη διεκδίκηση μιας απαξιωμένης καρέκλας ενός απαξιωμένου κόμματος. Αυτής της νέας ανορθωτικής κίνησης που είναι σήμερα υπό εκκόλαψη θα ηγηθούν οι πιο υπεύθυνοι. Οι πιο σοβαροί. Οι πιο συνεπείς. Οι πιο τολμηροί. Όσοι είναι έτοιμοι για το καλό της πατρίδας να προσπεράσουν την απατηλή πρόσκαιρη ασφάλεια και το βόλεμμα του παλιού “μαντριού” και να αναλάβουν ρίσκα για το άνοιγμα νέων δρόμων και νέων επιλογών για τον Ελληνικό λαό. Όσοι είναι έτοιμοι να υπερβούν τις παλιές ξεπερασμένες διαχωριστικές γραμμές και να δώσουν χέρια με άλλους ομοίως υπεύθυνα σκεπτόμενους από άλλους χώρους. Όσοι έχουν και αποδεικνύουν καθημερινά πως έχουν την ψυχοδύναμη και ωριμότητα να σηκώσουν τον τόπο και τα προβλήματα του στους ώμους τους. Οι άλλοι όλοι, απλώς θα ξεχαστούν.
Subscribe to:
Posts (Atom)