Στραβά Αρμενίζουμε ή Στραβός είναι ο Γιαλός;

Το πλήθος δημοσίων προσώπων που με ανησυχητική συχνότητα κατακρημνίζονται από τα ύψη των αξιωμάτων στο έρεβος της ηθικής απαξίωσης κάνουν κανέναν να αναρωτιέται εύλογα αν ήθος και εξουσία είναι έννοιες συμβατές ή αλληλοαναιρούμενες. Οι απερχόμενοι κάθε φορά κυβερνώντες έχοντας διαψεύσει κατά τρόπο περίπου προδιαγεγραμμένο και αναπόδραστο τις αρχικές προσδοκίες περί χρηστής διαχείρισης, αντικαθίστανται από άλλους δήθεν “άσπιλους” οι οποίοι, λες και απευθύνονται σε “παρθένο” περί το θέμα ακροατήριο, ξανατάζουν ανερυθρίαστα τις ίδιες περί καθάρσεως, σεμνότητος και ταπεινότητος υποκριτικές υποσχέσεις, που είχαν τάξει και οι προηγούμενοι αντιτείνοντας ως μόνο επισφαλές εχέγγυο το ότι ο μέχρι τούδε αποκλεισμός των από την εξουσία τους έχει προς ώρας προφυλάξει από το δέλεαρ της διαφθοράς.

Ο πολίτης, που προ πολλού έχει πειστεί πως είναι “όλοι ίδιοι”, απελπισμένα θέλει να πιστέψει ενάντια στα διδάγματα της πείρας πως οι καινούργοι ψηφοθήρες επιτέλους θα είναι από διαφορετικό μέταλλο, αδιάφθοροι, κι όχι σαν όλους τους προηγούμενους. Η νέα αυτή ισχνότατη κάθε φορά ελπίδα (που πάραυτα αποδεικνύεται φρούδα) αρκεί ίσως προς στιγμήν για την κάλπικη απαλλοτρίωση της ψήφου, αλλά όχι και για την τελική απολύτρωση του δημόσιου βίου από το σαράκι της διαφθοράς. Επιμένουμε να αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα της διαφθοράς με όρους ηθικής παρά με όρους πολιτικούς. Διακρίνουμε το δέντρο της εξατομικευμένης καταδικαστέας ηθικής πτώσης και χάνουμε το δάσος του ευρύτερου συστημικού προβλήματος, ενός πολιτικού κατεστημένου που λειτουργεί ως φυτώριο διαφθοράς. Παραβλέπουμε την αδυναμία της ανθρώπινης φύσης και εναποθέτουμε ανεδαφικές ελπίδες σε νέους αγγελικούς παράκλητους, που απλώς δεν υπάρχουν.

Όμως αυτές οι αλληλοδιάδοχες διαψεύσεις φρούδων ελπίδων περί ηθικής αγνότητας, θα έπρεπε επιτέλους να μας εμβάλλουν πια την υποψία μήπως τελικά εμείς στραβά αρμενίζουμε σε ολόστραβο γιαλό – μήπως το όλο εποικοδόμημα είναι τέτοιο που νομοτελειακά γεννά διαφθορά ξανά και ξανά, που είτε διαφθείρει είτε απωθεί τους καλούς καγαθούς (αν υποτεθεί ότι υπάρχουν τέτοιοι) και έλκει ή αναδεικνύει τους κακούς και τους φαύλους, μήπως δηλαδή τελικά δεν φταιν μόνο τα φθαρτά πρόσωπα, αλλά ο φθοροποιός τρόπος. Ίσως αντί να ζητούμε αφελώς νέους άσπιλους κάθε φορά πολιτικούς, πρέπει να εμπνευστούμε νέες πολιτικές, κι αντί να επενδύουμε σε νέες κενόλογες υποσχέσεις πρέπει να οικοδομήσουμε μια νέα πολιτεία στη θέση των ερειπίων της παλιάς, με νέες αρχές, νέες ή δοκιμασμένες φιλοσοφικές και ηθικές αξίες. Άλλωστε το ότι κάποιος είναι μέχρι τούδε μη φθαρμένος (έχοντας μείνει μακράν της εξουσίας), δε σημαίνει πως είναι και άφθαρτος (αν τυχόν εκτεθεί σε αυτή).

Η διαπίστωση ότι η εξουσία διαφθείρει και μάλιστα ότι η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα, δεν είναι καινούργια, αλλά αρχαία. Η σύγχρονη φιλοσοφική και πολιτική σκέψη (πρόσφατες κατακτήσεις και αυτές του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού) καταδεικνύουν την ανάγκη διάχυσης της εξουσίας προς μετριασμό ακριβώς του κινδύνου διαφθοράς. Προς τούτο όλες οι σύγχρονες δυτικές πολιτείες και όλα τα σύγχρονα δυτικά συντάγματα στηρίζονται στη διάκριση των εξουσιών (νομοθετικής, εκτελεστικής, δικαστικής). Όμως ακόμη και έτσι, ακόμη και με τη θεμελίωση (στα χαρτιά τουλάχιστο) σύγχρονου κράτους δικαίου, διαπιστώνουμε ότι η διαφθορά είναι ιδιαιτέρως δύσκολο να εκριζωθεί, ακόμη και όπου εγείρονται γυάλινοι, διάφανοι πύργοι για την άσκηση της εξουσίας.

Το συμπέρασμα σημαντικής μερίδας της δυτικής διανόησης (παρά την έλλειψη ομοφωνίας) βρίσκει έναν αιτιακό σύνδεσμο ανάμεσα στο μέγεθος και το ρόλο του σύγχρονου προνοιακού – παρεμβατικού κράτους από τη μια και το το επίπεδο της διαφθοράς από την άλλη. Ο παρεμβατικός ηγεμονισμός του μεταπολεμικού κράτους στην πραγματικότητα οδήγησε σε μεταφορά εξουσίας από την ιδιωτική σφαίρα στη δημόσια σφαίρα. Πλείστα όσα προβλήματα πολιτικοποιήθηκαν, εντάχθηκαν στη σφαίρα της κρατικής ευθύνης. Το Ελληνικό μεταπολιτευτικό κράτος ήταν στην πρωτοπορεία αυτής της τάσης. Το κύμα σοσιαλμανίας σάρωσε κάθε σχετική αναστολή. Η κυρίαρχη ιδεολογία τις τελευταίες δεκαετίες ήταν για ένα κράτος που έχει την ευθύνη για την επίλυση όλων των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν εντός της επικρατίας του οι πολίτες του. Το προπολεμικό Βικτωριανό κράτος “διαιτητής”, παραχώρησε βαθμηδόν τη θέση του στο νέο κράτος “πατερούλη”.

Ο παρεμβατικός ηγεμονισμός του κράτους δεν περιορίστηκε στις καλές προθέσεις περί πρόνοιας ή κοινωνικής ασφάλισης, αλλά επεκτάθηκε σε όλους σχεδόν τους τομείς, όπου ο παρεμβατικός – ρυθμιστικός ρόλος του κράτους έφτασε να εκτείνεται σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Το κράτος πατερούλης έγινε ένα κράτος γίγαντας, που καταβρόχθιζε (και καταβροχθίζει) πόρους και παράγει “πολιτικές” επί παντός επιστητού, καταλήγοντας σε ένα υπερπολύπλοκο επίπεδο μικροδιαχείρισης (micromanagement) των πάντων, από αδιόρατες επιτροπές άνευ δημοκρατικού ελέγχου, οδηγώντας τις αγορές και την ιδιωτική πρωτοβουλία σε ατονία και ασφυξία.

Οι συνέπειες (για τις οποίες κάποιοι είχαν προειδοποιήσει από τη δεκαετία του 40) για πολλά χρόνια μέχρι τις μέρες μας έμειναν αφανείς πίσω από ένα ομιχλώδες προπέτασμα καλών προθέσεων, που λειτουργούσαν (και δυστυχώς ακόμη λειτουργούν) ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ, συγκαλύπτοντας κάθε αμάρτημα, κάθε ατόπημα αυτού του πατερναλισμού, όπου παραδόξως το κριτήριο ακόμη και σήμερα είναι η καλή πρόθεση κι όχι το επαναληπτικά κακό αποτέλεσμα. Η έννοιες της ατομικής ευθύνης και ατομικής ελευθερίας εκτοπίστηκαν. Στη θέση τους υπό την διανοουμενίστικη ηγεμονία της αριστεράς κυριάρχησαν έννοιες συλλογικής ευθύνης και κοινωνικής αλληλεγγύης, που απέκτησαν μία οιονεί θρησκευτική ιερότητα στο λεξιλόγιο της καθημερινότητας τιθέμενες στο απυρόβλητο κάθε κριτικής. Κάθε αντίθετη φωνή βαπτίστηκε απαξιωτικά ως νεοφιλελεύθερη και εντάχθηκε ως τέτοια στον λεκτικό αντίποδα, ως οιονεί υβρεολόγιο.

Αυτός ο σπαρμένος με καλές προθέσεις δρόμος οδηγεί τελικά ανεπαίσθητα στον προθάλαμο της κόλασης του ολοκληρωτισμού και της απολυταρχίας. Αλλά όπως προαναφέρθηκε, η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα, αφού παρέχει πολλαπλάσιες ευκαιρίες σε πολιτικούς και μανδαρίνους να κρατούν σε ομηρία τους πολίτες, κι έτσι μοιραία, η εποχή του άμετρου κρατισμού που βιώσαμε και στη χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες, σημαδεύτηκε από μια έξαρση της διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα.

Ο κρατισμός, δεν γονάτισε απλώς την οικονομία. Δεν οδήγησε απλώς σε εκτροχιασμό τα δημόσια οικονομικά, σε υπονόμευση της ανταγωνιστικότητας και καταβαράθρωση της πραγματικής οικονομίας, δεν οδήγησε απλώς σε αποεπένδυση και έξαρση του καταναλωτισμού, του ευδαιμονισμού και της νωθρότητας, αλλά αλλοίωσε και αποκοίμισε τα ηθικά αντανακλαστικά της κοινωνίας, έκαμψε το δυναμισμό και την εγκυρότητα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, έπνιξε το ένστικτο για ανάληψη ατομικής ευθύνης, συσκότισε την ατομική ελευθερία, αποξήρανε την δημιουργική ικμάδα της κοινωνίας, στραγγάλισε και ευνούχισε τις όποιες αστικές (πνευματικές ή οικονομικές) ελίτ, άφησε την κοινωνία χωρίς ηθικές αξίες, χωρίς διανοητικό φάρο, χωρίς ταγούς, χωρίς πυξίδα. Διότι τίποτε από όλα αυτά που προσδίδουν δυναμισμό και ορμή σε μια κοινωνία δεν μπορεί να υπάρξει και να επιβιώσει σε ένα κλίμα παρακμής, νεποτισμού, πατερναλισμού, ευνοιοκρατίας, αναξιοκρατίας, πελατειακών σχέσεων, προστατευτισμού, ακινησίας, ισοπέδωσης και συναλλαγής.

Και τί μας λεν οι νεόκοποι “άσπιλοι” παράκλητοι της άκρας αριστεράς, ή της άκρας δεξιάς, που ξαφνικά, εν μέσω της κρίσης βλέπουν τα ποσοστά τους στις δημοσκοπήσεις να τους φέρνουν αναπάντεχα ένα βήμα πριν την εξουσία; Μας λέν πως αυτοί είναι “καλύτεροι” τάχα από τους προηγούμενους! Πώς αυτοί έχουν “σχέδιο”, όπερ μεθερμηνευόμενο συνεπάγεται ακόμη περισσότερη ρυθμιστική παρέμβαση του κράτους! Μας λεν πως θα προτάξουν “ισχυρή” (τάχα πεφωτισμένη) κεντρική ηγεσία, η οποία θα είναι φυσικά “καλύτερη” από κάθε προηγούμενη, διότι θα είναι και “αυστηρότερη”, και άρα πιο συγκεντρωτική, και για τούτο άφευκτα πιο ολοκληρωτική, συνεπώς ακόμη πιο διαβρωτική.

Οι δήθεν ριζοσπάστες της άκρας (δήθεν ριζοσπαστικής) αριστεράς και της άκρας (δήθεν αντισυστημικής) δεξιάς, είναι στην πραγματικότητα οι πλέον αρτηριοσκληρωτικοί της ακραίας συντήρησης του χυδαιότερου λαϊκισμού, αντιδραστικοί εκφραστές της άποψης που δεν θέλει τίποτε να αλλάξει σε τούτη τη χώρα, που θέλει να κρατήσει το πελατειακό κράτος αλώβητο, για να καρπώνεται τα οφέλη της παρακμιακής του εξουσίας, που θέλει απλώς μια ανούσια αλλαγή φρουράς στην κορφή, αρκεί να μείνει αλώβητο το κρατικίστικο κέλυφος που διασφαλίζει τη νομή της εξουσίας. Η Ελλάς έχει φτάσει στο σημείο καμπής, όπου αντιθέτως προς την “κοινή σοφία” και προς το κοινώς λεγόμενο, έχει μεγαλύτερη ανάγκη από λιγότερο κράτος, μάλλον παρά από καλύτερο κράτος, διότι μόνο μικρότερο μπορεί να είναι καλύτερο, ενώ αυτό που κάποιοι αντιπροτείνουν ως δήθεν “καλύτερο” στην πραγματικότητα σημαίνει μεγαλύτερο κράτος κατ΄εικόνα και ομοίωση του φαυλεπίφαυλου παρεμβατικού κράτους της μεταπολίτευσης.

Αλίμονο, η κεκτημένη ταχύτητα της διανοητικής μας οπισθοδρόμισης (που αποτυπώνεται και αναπαράγεται και από τα κρατικοδίαιτα μέσα ενημέρωσης), ακυρώνει την όποια προοπτική αντιστροφής του κρατικίστικου μοντέλου. Δεν είναι τυχαίο που η Ελλάς είναι ίσως η μόνη δυτική χώρα, χωρίς ένα ισχυρό φιλελεύθερο κόμμα, όπου οι φιλελεύθεροι, που άλλοτε άλλαξαν τη μοίρα του τόπου υπό την οραματική ηγεσία ενός άλλου Βενιζέλου, σήμερα κρύβονται φοβούμενοι να παραδεχθούν το φιλελευθερισμό τους, και όπου οι φιλελεύθερες απόψεις (που μετά βίας καταγράφονται στις δημοσκοπήσεις) καταδιώκονται τόσο από έδρας όσο και από άμβωνος.

Τόσο έχει ολοκληρωτικά στη χώρα μας αλωθεί το πεδίο της ελεύθερης διανόησης, ώστε ο κρατισμός ως ιδεολόγημα επελαύνει, υπό τα λάβαρα νέων μωροφιλόδοξων καισαρίσκων που μόνη τους φιλοδοξία είναι να αντικαταστήσουν τους προηγούμενους καισαρίσκους, υποβασταζόμενοι από κάθε αναχρονιστικό στοιχείο της κοινωνίας μας, που έχει επενδύσει στο (και κερδίσει από το) παλιό μοντέλο και εφορμεί εκ νέου προς την ποθητή εξουσία προς ιδιοτελή διαφύλαξη παντοειδών κεκτημένων, αδιαφορώντας αν αυτός ο ένοχος κρατισμός (στον οποίο επιμένουν να ομνύουν όλα τούτα τα εξαπτέρυγα της εθνικής παρακμής) έχει αποδεδειγμένα πλέον οδηγήσει το λαό στην παρούσα πτώση και παρακμή. Στον αντίποδα ο δύσμοιρος και κατασυκοφαντημένος φιλελευθερισμός, που έχει τις μόνες πραγματικές και έγκυρες λύσεις είναι ορφανός από εντόπιους υποστηριχτές, σε βαθμό που ο λαός από ένα όργιο παραπληροφόρησης έχει πειστεί από τους στρεβλωτές της αλήθειας πως για τα βάσανα του ευθύνονται δήθεν οι τρισκατάρατες “νεοφιλελεύθερες” μνημονιακές πολιτικές (δηλαδή το πικρό φάρμακο), κι όχι η υπαίτια ασθένεια (δηλαδή η πτώχευση που προκάλεσε ο κρατικός πατερναλισμός)!

Πού να στραφεί κανείς για λίγο φως σε τούτη την ταλαίπωρη χώρα που έχει την κακή παράδοση εθελοτυφλώντας να κλωτσά την τύχη της κάθε λίγο; Αν κρίνει κανείς από τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, βαθύ σκοτάδι των άκρων απλώνεται πάνω από τη χώρα, οι δε αμήχανες και ακέφαλες δυνάμεις του Κέντρου αναλίσκονται σε ατέρμονες διεργασίες, μή αντιλαμβανόμενες την πύκνωση του πολιτικού χρόνου. Το 2014, με τις παρακαταθήκες των πρόσφατων θυσιών και επιτευγμάτων των προηγούμενων ετών, θα μπορούσε θεωρητικά να είναι το έτος απαρχής εξόδου από την κρίση, αρκεί να διασφαλιστεί η σταθερότητα. Από την ψυχραιμία ορισμένων στο κοινοβούλιο και την ευθυκρισία του λαού θα κριθεί αν αυτές οι ελπίδες θα ευοδωθούν ή αν αντιθέτως θα είναι το έτος που ο χρόνος απλώς τελείωσε για τη χώρα μας.