Με αφορμή την τρέχουσα παραζάλη γύρω από την υπόθεση Βατοπεδίου και των περιώνυμων “αγίων” πρωταγωνιστών της, χωρίς να προτίθεμαι να προσθέσω τι επί της ουσίας αυτής, νομίζω ότι είναι ευκαιρία να αναλογιστούμε το βαθμό της υποδούλωσης του δημόσιου διαλόγου στη χώρα μας στις μεταφυσικές και εξωλογικές δοξασίες και την περί αυτών κλίμακα αξιών.
Ο δημόσιος διάλογος στην Ελλάδα ξεκινά από το υποθετικό “δεδομένο” ότι οι Έλληνες στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι χριστιανοί ορθόδοξοι. Οι πολιτικοί όλων των χώρων (πλην ενός), αλλά και οι στοχαστές, καθώς και τα μέσα ενημέρωσης ξεκινούν από το δεδομένο της καθολικής αναγνώρισης της ορθοδοξίας ως υπέρτατης αξίας, και ως θεμελιακού χαρακτηριστικού του έθνους, με εικαζόμενο ηθικό βάρος και από δειλία ή υπολογισμό αποφεύγουν να εκφράζουν δημοσίως το σκεπτικισμό τους, ή να υπερασπίζονται ουμανιστικές αξίες έναντι του θεολογικού ολοκληρωτισμού. Το Σύνταγμα της Ελλάδας, παρά (και σε αντίφαση προς) τα περί ανεξιθρησκείας αναγραφόμενα, έχει ως αφετηρία την αναχρονιστική και εξωλογική αναγνώριση ιδιαίτερης θεσμικής θέσης στην “επικρατούσα” θρησκεία του κράτους, και είναι κατά τούτο ιδεολογικά φορτισμένο (αλήθεια εκείνο το ”ημών” στην παρα 1 του άρθρου 3 σε ποιούς αλήθεια αναφέρεται και ποιούς αφήνει απέξω και γιατί;).
Η Δικαιοσύνη αποδίδεται υπό το βλέμμα του εσταυρωμένου (κι όχι υπό τον συμβολικό αδέκαστο ζυγό της τυφλής Δίκης), ο επίσημος όρκος εξακολουθεί να δίδεται επάνω στην Αγία Γραφή (ή άλλο ιερό βιβλίο άλλης αναγνωρισμένης θρησκείας), ιερείς ευλογούν την έναρξη του σχολικού έτους, ή των εργασιών του κοινοβουλίου, ορκίζουν κυβερνήσεις και έχουν θέση σχεδόν σε όλες τις επίσημες εκδηλώσεις και τελετές. Ο εναγκαλισμός εκκλησίας, κράτους και κοινωνίας είναι πολυεπίπεδος, σχεδόν ασφυκτικός. Η παρουσία της εκκλησίας στη ζωή του μέσου Έλληνα και της μέσης Ελληνίδας (βάπτιση, γάμος, ονομαστικές εορτές, λοιπές θρησκευτικές εορτές και εκδηλώσεις κλπ) είναι σχεδόν αναπόδραστη, αν όχι διαρκής. Και δεν μιλώ απλά για την έξωθεν παρουσία, αλλά για την ιδεολογική ολοκληρωτική σχεδόν ηγεμονία και την άκρατη επιβολή από την τρυφερή παιδική ηλικία της υποτιθέμενης ορθότητας και ιερότητας της περί την θρησκεία “αλήθειας”, με τη συνδρομή βεβαίως των κατηχητικών, της διδασκαλίας του μαθήματος των θρησκευτικών, της εξομολόγησης, σε βαθμό που επικρατεί μιας μορφής απροκάλυπτη ιδεολογική χειραγώγηση, υποστηριζόμενη από μια άριστα ενορχιστρομένη διαρκή πλύση εγκεφάλου, ώστε και όσοι κατ’ ιδίαν επιλέγουν διαφορετικά, δεν τολμούν, τις περισσότερες φορές να εγείρουν ανοιχτά φιλοσοφικές αντιρρήσεις στη δημόσια σφαίρα, από το φόβο μην προσβάλλουν το θρησκευτικό συναίσθημα των πιστών της χώρας μας, ενώ θεωρείται μάλιστα πως η θρησκεία, οι πιστοί της και οι λειτουργοί της χαίρουν κάποιας τάχα ηθικής υπεροχής.
Η ελληνική πολιτεία μισθοδοτεί ιερείς εν είδει δημοσίων υπαλλήλων, παρέχει πολυτελή αυτοκίνητα στη διάθεση επισκόπων, υποδέχεται με τιμές αρχηγού κράτους το άγιο φώς, ο ελληνικός στρατός αποδίδει τιμές με αγήματα στον επιτάφιο, διαθέτοντας βεβαίως εν προκειμένω πόρους του ελληνικού δημοσίου (που έχουν συνεισφέρει από το υστέρημα τους ακόμη και άθεοι ή αλλόθρησκοι φορολογούμενοι χωρίς να ερωτηθούν), και υποχρεώνοντας προς τούτο αδιακρίτως ένστολους ελεύθερους Έλληνες οπλίτες να υποκλίνονται δημοσίως με υποτέλεια και επιτακτική κατάνυξη σε θρησκευτικά σύμβολα ασχέτως αν οι ίδιοι πιστεύουν σε αυτά ή όχι, κατά τρόπο που δε συνάδει με την αξιοπρέπεια και ελευθεροφροσύνη κανενός ελεύθερου ανθρώπου, προπαντός την αξιοπρέπεια ενός νέου ένστολου Έλληνα, από τον οποίο μάλιστα έχουμε την αξίωση να θυσιάσει και τη ζωή του υπέρ της δικής μας ελευθερίας και αξιοπρέπειας, (αγαθά που εντούτοις αρνούμαστε από τον ίδιο). Με δυο λόγια η θρησκεία στη χώρα μας είναι υπόθεση δημόσιας επιβολής κι όχι ιδιωτικής επιλογής. Αποτελεί μάλιστα μια ανησυχητική έκφανση εισβολής της δημόσιας σφαίρας στην ιδιωτική σφαίρα, και υποταγής της δεύτερης στην πρώτη. Με άλλα λόγια η ιδεολογική ηγεμονία της θρησκείας στη χώρα μας είναι φαινόμενο υπονομευτικό της ατομικής ελευθερίας. Και δεν αναφέρομαι βεβαίως στα σκάνδαλα και τις καταχρήσεις, διότι αυτά ξεφεύγουν από την ουσία του φιλοσοφικού διακυβεύματος, έστω κι αν είναι λίαν ενδεικτικά της άμετρης υποκρισίας.
Κι όμως κατά βάθος και υπογείως η ελληνική κοινωνία, παρ’ όλον αυτό τον ασφυκτικό εναγκαλισμό και τη μαζική και διαρκή πλύση εγκεφάλου, αναπόδραστα προχωρά και σταδιακά προσπερνά. Υπάρχουν χιλιάδες συμπατριώτες μας που δηλώνουν ή αισθάνονται σκεπτικιστές περί την δογματική διδασκαλία της επίσημης θρησκείας ή έστω περί την θρησκοληπτική πράξη της επίσημης εκκλησίας. Υπάρχουν χιλιάδες αγνωστικιστές, που αμφιβάλλουν και θεωρούν ότι είναι αδύνατο να καταλήξει κανείς με τη λογική προς τη μία ή την άλλη άποψη σχετικά με την κατάφαση ή άρνηση της μεταφυσικής. Και υπάρχουν και άλλοι πάρα πολλοί οι οποίοι έχουν καταλήξει στο άλλο άκρο ότι η πίστη σε οτιδήποτε μεταφυσικό δεν δικαιολογείται λογικά, ούτε συγχωρείται φιλοσοφικά, και οι οποίοι έχουν βρει άλλους τρόπους να εδράζουν την ηθική τους σε (κατά την άποψη τους) πιο γερές ουμανιστικές βάσεις, που έχουν ως επίκεντρο τον άνθρωπο, χωρίς έξωθεν επιβολές, χωρίς απειλές για μετά θάνατο κολασμό, ή υποσχέσεις για παράδεισο.
Αυτές οι πνευματικές εξελίξεις βέβαια δεν είναι καινούργιες, ούτε ιδιαίτερα συγκλονιστικές. Διάφοροι λαοί βρίσκονται σε διάφορο στάδιο πνευματικής χειραφέτησης, σε ένα ευρύ φάσμα που ίσως αρχίζει από το ακραία ανελεύθερο καθεστώς της βόριας Κορέας όπου η για δεκαετίες απόλυτη πλύση εγκεφάλου και ο φόβος εξηγούν τα φαινόμενα υστερίας και προσωπολατρείας προς τον εκλιπόντα “μεγάλο” ηγέτη, και φτάνει ίσως μέχρι την γενική πνευματική χειραφέτηση των προσφιλών Ολλανδών, που κατά πλειοψηφία δηλώνουν σήμερα άθεοι.
Όμως σε σχέση με τους περισσότερους αδελφούς ευρωπαϊκούς λαούς (εφόσον βεβαίως με αυτούς προτιμούμε να συγκρινόμαστε κι όχι με τους βοριοκορεάτες) η μεγάλη διαφορά στη χώρα μας είναι ότι η δημόσια συζήτηση για τούτο το θέμα δεν έχει ακόμη ουσιαστικά ανοίξει, αλλά ακόμη καλύπτεται από ένα ύποπτο πέπλο σιωπής. Στην περίπτωση των ταυτοτήτων έπεσαν όλα τα προσωπεία. Στην πιθανότητα κατάργησης του μαθήματος των θρησκευτικών, άστραψαν αστροπελέκια, στην απόφαση για προφυλάκιση ενός ηγουμένου, σείστηκε το σύμπαν.
Αυτό που αρχίζουν σιγά – σιγά να κατανοούν οι ελευθερόφρονες ουμανιστές σε όλη τη γη (το οποίο δυστυχώς ισχύει σε υπερθετικό βαθμό στη χώρα μας) είναι ότι οι ατομικές ελευθερίες και το δικαίωμα ατομικού αυτοκαθορισμού απειλείται παντού διαρκώς και ουσιωδώς από το φανατισμό της απόλυτης θεοκρατικής “γνώσης”, της τυφλής πίστης στη μόνη “αλήθεια”, της πλήρους παραίτησης από τη λογική, της συνακόλουθης και αναπόδρασης μισαλλοδοξίας, του ρατσισμού, της ξενοφοβίας, και της επιβολής της απόλυτα αδιαμφισβήτητης θεοκρατικής ή “επίσημης” άποψης έναντι όλων. Ακόμη και σε χώρες όπου ο κοσμικός χαρακτήρας του κράτους είναι κατοχυρωμένος, οι προσπάθειες των φανατικών για επιβολή των απόψεων τους στο συνάνθρωπο είναι συχνές και ενίοτε τρομακτικές και αιματηρές. Η Βαγδάτη, το Αφγανιστάν, η Νιγηρία, το Ιράν, η Βόρεια Ιρλανδία, η Βοσνία, η Τσετνία, η Παλαιστίνη, η Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, η Μαδρίτη, το Μπαλί, η Βομβάη, είναι παραδείγματα του τρόμου και της απειλής που αντιπροσωπεύει ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός, που ενίοτε περνά σύνορα και στοχεύει άτομα σε ελεύθερες πολιτείες.
Δυστυχώς η αλήθεια είναι πως όσοι έχουν μάθει να νοιάζονται κατά προτεραιότητα και κατ’ αποκλειστικότητα για τη σωτηρία της ψυχής τους ή είναι καθυπερβολήν αφοσιωμένοι στην “αλήθεια” του δικού τους θεού, δε θα νοιαστούν ποτέ πραγματικά για τις ελευθερίες και την αξιοπρέπεια των συνανθρώπων τους, τους οποίους διαρκώς θα επιδιώκουν να “σώζουν” από τον “ένοχο” σκεπτικισμό ή την “αμαρτωλή” ολιγοπιστία τους. Αυτή την ελευθερία άλλωστε κανείς δε θα μας τη χαρίσει. Πρέπει εμείς μόνοι μας με αγώνα να κατακτήσουμε, και αναγκαίος (αλλά όχι ικανός) όρος για αυτό είναι καταρχάς η δημιουργία μιας θρησκευτικά απόλυτα ουδέτερης πολιτείας (που ποιοτικά υπερβαίνει τον απλό χωρισμό εκκλησίας και κράτους), στα πλαίσια και εντός της οποίας πολιτείας ο καθένας θα μπορεί να λατρεύει και να θρησκεύεται κατά το δοκούν, ελεύθερα ή καθόλου, ιδιωτικά ή δημόσια, αλλά που η ίδια η πολιτεία δεν θα μετέχει άμεσα ή έμμεσα ποσώς σε καμιά τέτοια λατρεία ή δοξασία, αλλά θα παραμένει ως αυστηρά ουδέτερος τυφλός εγγυητής των δικαιωμάτων όλων αδιακρίτως των πολιτών της, και όπου η δοξασία του ενός, ή των πολλών δεν θα επιβάλλεται άμεσα ή έμμεσα ως “επίσημη” αλήθεια στους λίγους ή στον έναν, όπου τελικά η ιδιωτική σφαίρα θα είναι πλήρως θωρακισμένη έναντι της δημόσιας, όπως προσήκει σε κάθε σύγχρονη και ελεύθερη πολιτεία ελευθέρων πολιτών.
Έχω μάλιστα την πεποίθηση πως, ειδικά σε ότι αφορά την Ελλάδα, μια τέτοια υπερήμερη πνευματική και θεσμική αναγέννηση (που προϋποθέτει νέο Σύνταγμα) είναι επίσης και αναγκαία προϋπόθεση για την ευρύτερη εθνική ανάταξη που έχει ανάγκη σήμερα η πατρίδα, στα πλαίσια μιας ουσιαστικής και ευρείας επανάστασης ελευθερίας, ευθύνης, γνώσης και φωτός, όπως άλλοτε μια αντίστοιχη αλλαγή αποδείχθηκε καταλυτική και σωτήρια πριν από σχεδόν ένα αιώνα για την αντιστροφή της μοίρας της καταρρέουσας γείτονος Τουρκίας, για τη δική της μεγάλη εθνική ανάταξη (έπειτα από τη γενικευμένη απαξίωση του παλιού θεοκρατικού οθωμανικού κατεστημένου). Ας αποτάξουμε επιτέλους κι εμείς τη θεοκρατία από τον δημόσιο βίο μας και ας διεκδικήσουμε για τη χώρα, για το έθνος και ατομικά για τους εαυτούς μας, με όχημα ένα νέο κοσμικό σύνταγμα,τη θέση που μας αξίζει ανάμεσα στους πολιτισμένους λαούς, εισερχόμενοι επιτέλους κι εμείς στη σύγχρονη εποχή, την εποχή του φωτός, του ορθού λόγου, των ανθρωπιστικών αξιών, της επιστήμης και της απροκατάληπτης θετικής προόδου.
No comments:
Post a Comment